Quen viviron en primeira persoa os atentados, lamentan que, un ano despois, nada os lembre xa nas Ramblas
16 ago 2018 . Actualizado ás 05:00 h.«Os turistas non teñen memoria». Cinco palabras certeiras abóndanlle a José Moyá para retratar, cunha fidelidade que asusta, a realidade coa que convive cada día: a de ver a miles de persoas paseando polas Ramblas de Barcelona totalmente alleas ao que ocorreu fai un ano. Moyá, con todo, non poderá esquecer nunca o que tantos turistas non lembran. El estaba alí ás 16.57 horas daquel xoves 17 de agosto do 2017. Estaba na porta do seu posto de flores, no número 11 do bulevar, o Moyashop, case fronte ao mercado da Boquería. «A furgoneta -rememora- pasoume a menos dun metro tras levar por diante un dos meus expositores».
As súas palabras, aínda que el di que entende que a «vida segue», teñen certo ton de reproche aos que pasan sen dedicar un simple pensamento ás 16 persoas asasinadas pola furgoneta de Younes Abouyaaqoub. «Só os primeiros días, cando isto se converteu nun altar improvisado, a xente parábase. Logo, cando aos poucos días desapareceron as flores, todo volveu á máis absoluta normalidade, coma se nada ocorrese», relata con pesadumbre Moyá, á vez que despacha pequenos cactus aos turistas, produto estrela do seu posto.
«É unha sensación estraña seguir traballando aquí; ás veces, cando estou na faena, aínda me veñen á mente os sons dos golpes secos dos atropelos. Aínda me vexo mirando cara a un lado á vez que o panel branco da furgoneta vénseme amais . Ás veces parece que foi onte. Pero outras veces, cando observas o bulicio do paseo, parece que todo ocorreu fai máis de dez anos», abunda o florista, que aínda lembra como «as Ramblas foron como cortadas como un puñal» ao paso da furgoneta.
Esas Ramblas bolen, mentres José Moyá, absorto nos recordos que só el parece coñecer, relata como axudou a unha parella de anciáns (el, en cadeira de rodas) aquel fatídico xoves e como pechou o seu posto de flores para convertelo en refuxio dos feridos. A só uns metros da súa tenda, un guía explica a un grupo de estudantes de Wisconsin o traballo de Joan Miró. Os mozos norteamericanos están xusto amais do famoso mural do artista catalán. É precisamente o lugar exacto no que a furgoneta de Abouyaaqoub rematou a súa carreira asasina tras percorrer en zigzag 530 metros das Ramblas. O guía envórcase nas explicacións sobre Mirou, pero nin unha palabra do 17A. «Isto é un tour turístico, desculpa. Non veñen facer un tour do atentado», apunta con malas formas o guía ao xornalista. Da vintena de estudantes estadounidenses, a só dúas mozas, Nancy e Estella, sóalles que en Barcelona houbo fai un ano un atentado yihadista, pero nin idea de que foi exactamente aquí.
«Aquí ninguén se acorda»
Unha improvisada enquisa non é moito máis halagüeña. Das quince de persoas escollidas ao azar no lugar só tres -un italiano, un alemán e unha francesa- son conscientes de que pisan a beirarrúa na que foron atropeladas máis dun centenar de persoas o pasado agosto. Ao resto, sóalles a chinés. O experimento (nada científico) parece darlle a razón ao florista.
«Aquí ninguén se acorda. Ou case ninguén. Só cando hai un ruído forte, como un camión do lixo recollendo ou alguén tirando vidros nun colector, ves que algún se asusta demasiado, pero iso é todo», relata David Pont, dependente nun posto de souvenirs , xusto diante do popular hotel Royal das Ramblas. «Os turistas non pensan niso; eu diría que, mesmo, hai máis xente por aquí que o ano pasado», afirma Pont, mentres o continuo ruído das rodas das maletas traqueteando sobre a beirarrúa case impide escoitar as súas palabras. Pont, como a gran maioría dos dependentes da zona (con contratos temporais), non estaba o 17A.
Sen apenas testemuñas do que aquí ocorreu e sen unha placa en memoria dos falecidos, só algún coche dos Mossos atravesado nas Ramblas e os bolardos que o Concello de Ada Colau decidiu colocar despois do masacre lembran o ocorrido. Quince cubos de formigón branco e doce pivotes de metal obstaculizan agora o acceso ás Ramblas desde a Praza de Catalunya, o lugar escollido polo terrorista para acceder ao bulevar. En dous deses pilotes alguén escribiu en inglés e castelán: «Too latexa». «Demasiado tarde».
Só a metade das vítimas teñen o recoñecemento legal
Os atentados de Barcelona e Cambrils deixaron 16 falecidos e 137 feridos. Pero un ano despois, só 70 destas persoas teñen o recoñecemento legal de vítimas do terrorismo. A inevitable burocracia (administrativa, pero tamén médica e psicolóxica) que desataron aqueles atentados segue aínda hoxe en marcha, a pesar dos esforzos do Ministerio do Interior por acelerar os trámites. Segundo informou onte o departamento que dirixe Fernando Grande-Marlaska, a Dirección Xeral de Apoio a Vítimas do Terrorismo (DGAVT) continúa recibindo solicitudes de axudas e indemnizacións. O Goberno tramitou, de forma provisional, 130 expedientes dos 407 que foron presentados (unha vítima pode xerar varios expedientes diferentes).
Interior, que nos días posteriores aos ataques mantivo na Delegación do Goberno en Barcelona un equipo de especialistas en atención ás vítimas, xa desembolsou 9,8 millóns de euros en axudas e indemnizacións, pero esta cifra é aínda «moi provisional».
A DGAVT, que resolveu máis de 700 xestións de vítimas do 17A e supervisou o seguimento da atención psicolóxica a outras 23 persoas, tamén tramitou a concesión de doce grandes cruces coas que son recoñecidas as vítimas do terrorismo. En canto ás outras catro vítimas mortais, ou non se solicitou este recoñecemento ou non se accedeu a que sexa tramitado pola Administración de oficio. O Ministerio do Interior destacou onte a complexidade da asistencia ás vítimas destes ataques. Cidadáns de 34 nacionalidades resultaron afectados os atentados. Dos 16 falecidos, dez eran estranxeiros; cinco, españois; e un tiña dobre nacionalidade. Das 137 persoas feridas, 105 eran estranxeiras. A DGAVT, afirman Interior, envorcouse en tratar de localizar, a través dos diferentes consulados, a todos os damnificados.