Parte do electorado compra unha mensaxe que aúna extrema dereita tradicional con «trumpismo», segundo os analistas
21 mares 2019 . Actualizado ás 21:11 h.En só unha semana, Vox sumou ás súas listas para as xerais a dous militares que enxalzan a Franco e a un tertuliano que nega o Holocausto e enviaría ao seu fillo a unha clínica se fose homosexual. A través de Iván Espinosa , número tres en Madrid, dixo que España está acostumada a ver «unha esquerda sucia, con coleta». É máis, chegou a expor a prohibición de partidos que non renuncien ao marxismo, en referencia a Podemos. A ultradereita entrará no Congreso dos Deputados o próximo 28 de abril. A única dúbida reside agora en saber con cantos representantes. En Andalucía superou calquera expectativa ao entrar ao Parlamento con 12 escanos e, segundo a estimación de voto que mostran as enquisas para as xerais, Vox manéxase nunha pinza que lle sitúa por amais do 10 % dos votos.
«Di abertamente o que pensa esa parte do electorado, que sempre existiu», advirte o sociólogo Francisco Feixe, galego na Universidade de Murcia. «Non ten medo a dar a súa mensaxe porque vai a xente que engancha con el», engade sobre discursos e figuras políticas que nunca tiveran cabida en democracia. O partido rexeita a exhumación de Franco, exalta manifestamente ao ditador e, o seu propio líder, Santiago Abascal, leva o inicio da Guerra Civil a 1934, coas revoltas en Asturias. A sombra do franquismo parece cubrilo todo pero, segundo o historiador especializado en extrema dereita, Xavier Casals, Vox vai máis aló diso.
«É erróneo identificar a Vox como un retorno do franquismo. O que fixo é unha síntese ideolóxica nova de temas clásicos do que era a dereita radical», comeza Casals: a unidade de España, a familia tradicional heterosexual, o papel da muller como nai ou o irredentismo sobre Xibraltar. Sobre isto último, a Operación Tarzán, onde un entón pouco coñecido Ortega Smith despregaba unha bandeira rojigualda de case 200 metros xunto ao Peñón, ao que reclama «español e libre de piratas». O brazo dereito de Abascal é un nostálxico do Imperio que acostuma pechar dos seus actos cun brinde no que recita os versos dun militar -que el mesmo recoñeceu que non chegou a existir- dos Terzos de Flandes.
De Xibraltar a Trump
Todos eses ingredientes do nacionalismo español tradicional mestúranse agora coas novas vertentes da ultradereita occidental. «Temos un rexeitamento do Islam, que sintoniza coa extrema dereita europea, e unha deriva trumpista», apunta, que tingue o discurso ata impregnar o lema do partido: «Facer España grande outra vez». Á marxe do neofranquismo do partido, o que observa Casals por amais de todo é «un nacionalismo español integrista, no sentido de que a súa razón última é España».
O historiador expón como precedente o caso da Guerra de Independencia en Cuba , cando entre os peninsulares xorde o medo ao troceamiento do país. «Os militares repatriados viron unha segunda Cuba no País Vasco e Cataluña», apunta Casals. Froito deste temor foi a creación da Liga Patriótica Española en 1919: «Este ultranacionalismo non nace en Madrid, senón en Cataluña».
E é, precisamente en Cataluña , onde se empezou a xestar o éxito de Vox. Nas críticas dos membros do partido ao PP, de onde procedería o 53 % dos votos a Abascal segundo o CIS, repítese a palabra «traizón». A ultradereita afea ao Goberno de Mariano Rajoy a súa xestión co secesionismo, que organizou un referendo ilegal durante o seu mandato e acabou coa aplicación do artigo 155.
Seis de cada dez futuros votantes piden «man dura» en Cataluña, algo que Vox asegúralles, con Abascal pedindo a suspensión permanente da súa autonomía e suxerindo a encarcelación do presidente Torra. Á crise territorial súmase a conxuntura en Andalucía, onde houbo unha alta abstención aos partidos tradicionais, ou a moción de censura que colocou ao PSOE no Goberno co apoio de Podemos e os nacionalistas. Tamén está o xesto de Pedro Sánchez co buque Aquarius, o que xerou aínda maior malestar nunha formación partidaria de blindar as fronteiras.
Os propios partidos fixéronlle campaña en Andalucía, segundo Casals. Desde a esquerda usouse a Vox como ferramenta de mobilización, mentres que PP e Cidadáns «déronlle proxección cando non eran unha realidade demoscópica». Feixe engade como Pablo Casado e Albert Rivera foron modulando o seu discurso ou, polo menos, parte del, «contorna a Vox». A última do partido foi xerar un novo debate -inexistente ata agora en España- sobre o uso de armas, que os medios recollen e Abascal, desaparecido desde hai semanas pola súa ausencia de propostas reais, aproveita para fomentar un discurso de medo e odio.
Tras C's e Podemos, Vox
Casals apunta a que Vox é a reacción da dereita á democracia saída da Transición. A primeira sería Cidadáns, que se proclama herdeiro de Suárez e González» e apunta ao «cambio sensato». Seguiulle Podemos, «a emenda á totalidade» que falaba de réxime esgotado e un xiro total que pasa por recuperar a república. A terceira vía é a de Vox, eliminando as autonomías ou o Tribunal Constitucional. «Ante o esgotamento do sistema, aparecen estas respostas», engade feixe.