Mesma editorial, diferentes modelos de linguaxe inclusivo

S. C. REDACCIÓN / LA VOZ

EDUCACIÓN

Partes de textos de un libro de cuarto de primaria en gallego
Partes de textos dun libro de cuarto de primaria en galego

A firma de textos escolares Vicens Vives ofrece solucións distintas segundo a comunidade autónoma á que se dirixa

15 may 2021 . Actualizado ás 05:00 h.

A falta de presenza feminina nos libros de texto converteuse nun asunto político a dous niveis, no fondo e na forma. Sobre o primeiro, o Ministerio de Educación e FP alertou no 2018 que ía esixir ás editoriais que os libros tivesen perspectiva de xénero, con imaxes de mulleres máis aló dos estereotipos e personaxes femininos destacados nas diferentes materias. Na forma, as administracións avogan por textos inclusivos, aínda que neste punto hai moitos máis matices e desacordos.

O último foi o conselleiro de Educación andaluz, Javier Imbroda, quen anunciou que prepara unhas novas instrucións para substituír as do 14 de xuño de 2018, co obxectivo de que os textos escolares sexan «comprensibles, útiles e rigorosos desde o punto de vista científico, e que transmitan valores» pero non «alongando frases ou desdobrando palabras ás veces de forma disparatada».

O caso galego

Dio despois de que o escritor Arturo Pérez-Reverte denunciase do uso abusivo do desdobramento de xénero nos libros de historia de 2.º de ESO en Andalucía. «Cristiáns e cristiás», «conversos e conversas» e «sospeitosos e sospeitosas» salpican o capítulo da historia española do século XV. O curioso é que o mesmo libro —da editorial Vicens Vives— en Madrid non ten ese desdobramento.

En Galicia , o libro de sociais de Vicens Vives para 4.º de primaria é á súa vez un exemplo de equilibrio entre a linguaxe inclusivo e lectura cómoda. Así, pódese ler que a máxima autoridade dun concello é «ou alcalde ou a alcaldesa» e que os orzamentos os aproban «os concelleiros e concelleiras», pero máis tarde dise que «a Comisión de Goberno está integrada polo alcalde e algúns concelleiros». É dicir, déixase claro que hai mulleres en postos de responsabilidade, pero sen insistir na duplicidade dos termos. Noutro momento dise que «el custo destes servizos páganos todos os veciños a través dos impostos», sen duplicar o termo relativo aos habitantes. En xeral as Administracións avogan polo uso de sustantivos mais inclusivos como cidadanía, alcaldía ou profesorado.

A presenza feminina nos libros de texto —en cantidade e calidade— é cada vez máis vixiada, especialmente desde que no 2017 un estudo publicado na revista Science sobre estereotipos de xénero, indicaba que o machismo afectaba nas nenas aos seis anos. Aos 5 anos non se detectaba, pero aos seis, elas «estaban preparadas para incluír a máis nenos na categoría de realmente, ‘‘realmente intelixentes'' e para afastarse dos xogos destinados aos ‘‘realmente, realmente intelixentes''», unha coincidencia coa aprendizaxe da lectura na escola.

Usar fotografías de homes e mulleres nas profesións máis diversas, e sobre todo estudar a achega de personaxes femininos importantes en todos os campos permite ás nenas ter referentes para o seu futuro.