Nin España nin Galicia saben como afectou a pandemia á aprendizaxe

Sara Carreira Piñeiro
Sara Carreira REDACCIÓN / LA VOZ

EDUCACIÓN

Imagen de archivo de un alumno haciendo la prueba diagnóstica de final de curso en un colegio de Silleda
Imaxe de arquivo dun alumno facendo a proba diagnóstica de final de curso nun colexio de Silleda Miguel Souto

A consellería descoñece aínda se haberá probas diagnósticas en maio, mentres noutros países si se fixeron diagnósticos

24 ene 2021 . Actualizado ás 05:00 h.

Non hai ningún estudo feito, ou en proceso, nin en Galicia nin no conxunto de España, para saber canta aprendizaxe deixouse de obter por culpa do confinamento derivado do covid. Polo menos, nin a consellería nin o Ministerio de Educación teñen constancia de que haxa algún traballo de campo nese sentido. Si se fixeron investigacións a partir de datos norteamericanos ou europeos, pero nada específico español.

É máis, desde Consellería de Educación a non está decidido que pasará coas probas diagnósticas do mes de maio, as que naceron con afán académico (reválidas) pero que nunca chegaron a ter esa consideración; este curso teríanas que organizar en 3.º e 6.º de primaria e 4.º de ESO. Aínda que a nova lei contempla outros exames (en 4.º de primaria e 2.º de ESO) aínda non se poden desenvolver ata que se aplique a norma completamente neses cursos (será en maio do 2024).

Segundo explican desde San Caetano, «a nosa prioridade é seguir desenvolvendo este curso con normalidade, reforzando o que se necesite e acadando os obxectivos académicos é, por suposto, salvagardando a seguridade sanitaria nas aulas». Non hai ningunha decisión sobre as citadas probas. O malo é que se non se realizan, Galicia estaría dous anos seguidos sen facelas, porque o curso pasado non levaron a cabo. 

En canto ao Ministerio de Educación e FP, só se encargan da realización das probas diagnósticas en Ceuta e Melilla, pero pola súa singularidade os datos non poden extrapolarse ao resto do país.

Mentres isto sexa así resultará case imposible facer un balance da aprendizaxe perdida nesta pandemia. Iso é o que apunta o propio Consello Escolar do Estado, que nega que cos datos actuais póidase dicir que teña habido «descensos irrecuperables» no rendemento dos estudantes durante a pandemia, e advertiu de que calquera información que apuntamento a iso é un «prexuízo». Sen un exame real, aínda que sexa nun grupo muestral de estudantes, «calquera apreciación» estará «baseada en impresións ou supostos». No seu informe Situación actual da educación en España a consecuencia da pandemia dise precisamente que lle falta ao país para facer un exame certeiro do ocorrido: «Non se dispón dos resultados académicos, de promoción de curso e etapa no curso anterior, como tampouco dos que han ou vaian obter os alumnos e alumnas na primeira avaliación deste curso». Nin sequera hai publicadas estatísticas sobre a selectividade.

Así que para valorar o rendemento do alumnado «haberá que agardar polo menos un curso» para poder contar así con «estatísticas fiables», así como as que proporcionan os estudos internacionais e as avaliacións externas. «Sen esta información é aventurado valorar a marcha das aprendizaxes», engade.

As familias desfavorecidas fixeron un maior esforzo en a procura de recursos educativos en Internet durante a pandemia

Un estudo sobre a procura de recursos educativos en Internet indica que España mantivo un nivel de equidad superior a Estados Unidos durante a pandemia. O traballo, realizado por Ismael Sanz, Miguel Cordo e Luis Miguel Doncel, da Universidade Rey Juan Carlos (Madrid) para Funcas, analiza canto creceu durante un ano (de setembro do 19 a setembro do 20) o uso desas ferramentas educativas fronte ao acontecido no mesmo período dos anos 2015-16. E cruzando eses datos cos da renda (segundo as estatísticas de Facenda por zonas) detectouse que os municipios e áreas con menos ingresos son os que máis aumentaron a procura de recursos educativos nese período: unha 230% fronte ao 175% dos municipios e zonas con rendas familiares superiores a 25.500 euros/ano.

 

O traballo contradí as conclusións de Bacher-Hicks, Goodman e Mulhern, que publicou o mesmo modelo no Journal of Public Economics con respecto a Estados Unidos (sobre os 55 millóns de estudantes de ata 12 anos que estiveron confinados), e sacaron como conclusión que a pandemia duplicou a procura de recursos educativos na Rede, pero esta tendencia creceu máis nas zonas de ingresos máis altos e nas áreas urbanas; isto supón que aumentará a fenda de rendemento académico entre os colectivos máis e menos favorecidos.

O informe español, que leva a firma dunha das persoas que máis sabe de estatísticas educativas do país, Ismael Sanz, non pretende ser categórico nin triunfalista, xa que asume que os datos dispoñibles son moi limitados. «Podería ser que fosen as familias menos desfavorecidas de localidades de menor renda (...) as que reaccionasen con maior intensidade na procura de aplicacións», lese nas conclusións, que tamén alude a que se trata de ferramentas gratuítas, polo que tamén poden non interesar tanto a familias con máis recursos. Mesmo engade que non se analizan «outras fontes de desigualdade, como o feito de que os pais teñan podido axudar nos estudos aos seus fillos durante o confinamento de forma moi diferente en función das súas competencias e habilidades cognitivas e non cognitivas ou que a disposición de dispositivos dixitais e a calidade da conectividad sexa moi diferente».

Pero a pesar destas excepcións importantes, o estudo indica o que se viu durante o confinamento en España: a fenda social prexudicou especialmente ás familias vulnerables, pero as Administracións (desde a central á autonómica, pasando polas locais e ata polas direccións dos colexios) e as propias familias  fixeron un esforzo para seguir conectados, polo menos desde o punto de vista técnico.