Galicia dedica tempo a a educación emocional?

S. C.

EDUCACIÓN

Niños del CEIP Mosteiro-Bembrive en uno de sus habituales talleres de inteligencia emocional
Nenos do CEIP Mosteiro-Bembrive nun dos seus habituais talleres de intelixencia emocional M.MORALEJO

Non hai unha materia como tal, pero os propios colexios e institutos buscan solucións para unha formación integral do alumnado

08 abr 2019 . Actualizado ás 22:01 h.

O aspecto emocional é a base do benestar persoal dun individuo, pero aínda hoxe non está claro que peso debe ter na escola. Nin sequera as técnicas de relaxación e para centrarse como o mindfulness contan con consenso entre os especialistas (un estudo publicado en Nature vén dicir que a meditación non é obxectivamente útil). Por iso, nas administracións educativas hai bandazos con respecto a como abordar este asunto: Debe incluírse a educación emocional obrigatoriamente en clase? ou é un asunto transversal que se traduce no trato co alumno?

En Canarias aplícase desde o 2014/15 en forma de materia: 90 minutos semanais ata cuarto de primaria en detrimento de as horas de lingua e matemáticas. Madrid, pola súa banda, implantará algo similar o próximo curso, pero como materia voluntaria.

En Galicia , non hai nada específico como materia de libre configuración a nivel autonómico. Hai materias para toda a comunidade que case tocan o asunto, pero máis centradas na inclusión, os valores democráticos ou a identidade dixital. Os colexios teñen unha hora semanal á súa disposición, na que poden reforzar unha materia existente; coller algunha das materias de libre configuración da Xunta (32.000 alumnos cursan esta oferta de 25 materias); ou crear a súa propia (en 11 centros educativos impártense materias de educación emocional, social e creatividade, 6 de primaria e 5 de secundaria). Ocorre no IES O Mosteirón, de Sada, que ten Mindfulness en 1.º de ESO ou o CEIP Bembrive-Mosteiro de Vigo. Outra opción é simplemente dedicar uns minutos dalgunha materia á tarefa de reflexionar ou, o que é máis habitual, converter a hora de tutoría nun espazo para desenvolver este aspecto máis persoal.

A Consellería de Educación -cuxa titular, Carmen Pomar, falou a pasada semana do valor da educación emocional na presentación da charla do psiquiatra Luis Rojas Marcos-, avoga por un tratamento transversal do asunto e que forme parte dun todo maior. Este é «ou área de Valores Sociais e Cívicos que se desenvolve en primaria e que organiza e concreta a educación emocional dende 1.º curso a 6.º; e a materia de Valores Éticos que se desenvolve en secundaria, na que hai un bloque adicado á xestión dás emocións».

Do TEI a Educación Responsable

Tamén hai programas específicos. O máis famoso é Tutoría entre Iguais (TEI), implantado en 1.200 centros de toda España e que dá excelentes resultados en cuestións de convivencia e, de forma tangencial aborda a educación emocional. Dáse en máis de oitenta centros galegos: A Coruña (8 centros), A Illa de Arousa, Ames, Baiona, Boiro, Brión, Bueu (4), Carballo (2), Castro de Rei, Fene, Ferrol (8), Friol, Guntín, Lalín (3), Marín (2), Meaño, Moaña, Monfero, Monterroso, Narón, Neda (2), Negreira, Nigrán (2), O Grove, Palas de Rei, Pobra do Caramiñal (3), Pontedeume, Pontevedra (3), Rianxo, Sada (4), Silleda, Sanxenxo (5), Valga , Verín (5), Vigo (3), Vila de Cruces, Vilagarcía (4) e Vilanova. Supón que alumnos de 5.º de primaria tutoriza a outros de 3.º (durante dous anos) e os de 3.º de ESO fan o mesmo cos de 1.º de ESO.

Outro programa amplo é de Educación Responsable, da Fundación Botín que a Xunta ofrece como un contrato-programa. En España, este proxecto ten unha rede de máis de 270 centros distribuídos por Aragón, Cantabria, Castela e León, A Rioxa, Madrid, Murcia e Navarra. En Galicia hai nada menos que 35 colexios con 413 profesores participantes e case 6.500 alumnos. Están en A Coruña, Bande, Betanzos, Cambados, Carballo, Cortegada, Cotobade, Marín, Moaña, Monforte, Noia, O Barco, Padrón, Pontedeume, Pontevedra, Redondela, Santiago, Sanxenxo, Sarria, Valdoviño, Verín, Vigo e Xinzo. En primeiro, segundo e terceiro de primaria dan Convivencia e en cuarto, quinto e sexto, Convivencia, Respecto e Tolerancia. Os centros comprométense a participar no proxecto durante tres anos, para o que teñen que formar ao profesorado, que ao cabo deste tempo debe ter participado nunha proporción de polo menos o 70%. Unha vez rematado o período, pasan a formar parte da rede de Centros Educación Responsable, podendo seguir coa formación e accedendo a novos recursos.

En paralelo, as facultades de Educación dedican máis ou menos tempo á preparación dos futuros mestres. En concreto, a UDC ofrece a materia Valores e educación para a igualdade e a USC ten unha denominada directamente Educación emocional.

PISA aspira a media a educación emocional

A Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico (OCDE), que organiza PISA, expresou a semana pasada o seu desexo de que no futuro tamén se poida medir o progreso en aspectos como a educación social e emocional. «Creemos que a próxima fronteira de medición educativa será sobre ensino social e emocional», dixo a Efe o xefe da división de innovación e progreso en medición da OCDE, Dirk Van Damme, no marco da conferencia sobre tecnoloxía e educación E2 que Microsoft celebrou en días en París.

Van Damme indicou que cando PISA empezou no ano 2000, a organización non agardaba ter o impacto que acadou na actualidade, na que se converteu no estándar global para medir a calidade da educación de cada país e recoñeceu que PISA non mide «todo o que é educación». Por iso, reivindicou a importancia do ensino social e emocional (empatía, capacidade de acadar pactos, de crear conexións persoais, de adaptarse a distintos ámbitos...) e lamentou que os ránkings de PISA sexan o único que recibe atención pública dunha «cuestión complexa» como é medir os avances en educación.

«Os ránkings son unicamente unha dimensión dunha cuestión moi complexa»

«Ás veces na OCDE damos respostas demasiado simplistas. Os ránkings son unicamente unha dimensión dunha cuestión moi complexa, pero son o primeiro ao que dan visibilidade os políticos e a prensa», explicou o xefe de innovación da OCDE. «Os datos indican que as chamadas soft skills (habilidades sociais e emocionais) teñen un impacto maiúsculo no futuro dos nenos, tanto ou máis que os coñecementos cognitivos», e están fortemente relacionadas con «variables futuras como os niveis de desemprego, o salario e os casos de depresión», asegurou.