O claustro do IES Castro Alobre de Vilagarcía decidiu tomar medidas cando detectou un repunte do machismo entre os adolescentes
18 ene 2018 . Actualizado ás 15:59 h.O IES Castro Alobre de Vilagarcía é un centro urbano, en crecemento, con seis aulas en primeiro de ESO e un total de 800 alumnos. Hai de todo, nenos da cidade e dos arredores, de todas as clases sociais e chegados de colexios públicos e privados (na vila estes non teñen bacharelato). Con esa amálgama, José Carlos Cid, o director, e o seu equipo intentan ofrecer a mellor educación, e non só en coñecementos -as notas de selectividade sitúanse na media de Galicia-, senón en preparación como adultos. E aí atopáronse, hai xa uns anos, cun problema: o machismo disparábase entre os adolescentes, especialmente nos primeiros cursos da ESO.
Entón, os profesores decidiron intervir. Unha das cousas que mellor resultado deu é moi simple: cada vez que morre unha muller en España por violencia machista, ás doce do mediodía soa o timbre durante un minuto. Iso conseguiu que os mozos detecten a gravidade do problema: «Hai veces que o facemos en dúas ocasións na mesma semana, e iso impresiona aos alumnos», di Cid.
O programa de coeducación é transversal, e inclúe desde a oferta de dúas materias optativas ata un plan de igualdade e en favor da normalización do colectivo LGTBI que foi realizado co alumnado. Tamén se preparan unidades didácticas en todos os departamentos sobre feminismo, o que permite ao alumnado ter unha visión xeral da presenza das mulleres en todos os ámbitos sociais, e a discriminación, cando non violencia, que sofren. O Castro Alobre, ademais, ábrese á sociedade e así organiza actividades en común con outros centros da cidade e ata co Concello. Levan xa seis anos traballando neste sentido: «Fomos pioneiros en Galicia», recalca Cid.
O camiño que abriu a mobilización pola igualdade de sexos deu moitos máis froitos. Por exemplo, o programa de mediadores. Teñen dous: o TEI (Tutoría Emocional entre Iguais, na que cada alumno de terceiro tutoriza a un de primeiro) que comezou o ano pasado; e outro proxecto, moito máis laborioso, de formación de mediadores. Este último supón tres anos de formación para os alumnos, que ata cuarto de ESO non empezan a intervir nos conflitos. Agora tamén os están preparando para axudar ao alumnado do colectivo LGTBI que queira pedir asesoramento.
Completa o panorama de innovación didáctica e metodológica un programa de formación do profesorado que arrincou este ano, o de traballo cooperativo, que preparan a través do centro de formación da Xunta que teñen por referencia; e unha iniciativa da que están moi orgullosos, un proxecto común para todo o centro que se coordina desde a biblioteca. Este ano titúlase Pobos e linguas minoritarias, e cada materia ten que dedicar unha semana ao asunto: froito disto xa prepararon un atlas cos costumes dalgúns destes pobos, ou unha orixinal árbore de Nadal con palabras do Nadal únicas.
Unha alumna de Igualdade e Imaxe: «As series da tele non axudan ás mulleres»
Unha profesora, Carmen Moure, comezou coa materia de (1.º Igualdade de Xénero de ESO) e agora é Paloma García -docente de Música, ademais- a que se encarga de dinamizar esta materia xunto á nova oferta de bacharelato: Igualdade de Xénero e Imaxe (1.º de bacharelato). Uxía, Ana, Andrea e Marta son catro alumnas desta última materia (con presenza maioritariamente feminina, fronte ao equilibrio de primeiro de ESO), e elas consideran que «é unha materia novidosa e necesaria», como resume Uxía. Un dos seus traballos é detectar condutas machistas. E atopan moitas, como detalla Andrea: «Cando falamos dun profesor que non nos gusta, se é home se di, non sei, que é borde, pero se é muller, algúns rapaces xa contan iso de que necesita sexo». Ou que «cando unha muller destaca na sociedade, sempre hai alguén que di que é porque ten unha lea cun xefe», quéixase Ana. En casa, aínda que viven en contornas feministas, notan discriminacións: «Os maiores da familia na mesa din cousas incribles», recoñece Marta.
A materia de bacharelato, deseñada por Paloma García, inclúe unha parte moi interesante, que é Imaxe. Aí abórdase como trata a sociedade a imaxe das mulleres. ven exemplos como «os desfiles de Victoria’s Secret, onde non hai mulleres reais» e «películas ou series» para detectar discriminacións. E non son difíciles de achar: «As series de televisión non axudan ás mulleres. En que papel nos deixan?», pregúntase Uxía.
Disfraces nada sexistas
Todo o esforzo que fai o centro pola igualdade ten éxito? «Vase notando, pouco a pouco», di Cid. Por exemplo, xa non hai disfraces sexistas: «Sorprendeunos aos profesores. Noutros anos sempre eles disfrazábanse de mulleres sexis, e elas de vampiresas ou enfermeiras, pero agora non o fan. É incrible». E nas actuacións xa non hai «bailes ou cancións machistas», e desapareceron das aulas, polo menos en voz alta, os comentarios subidos de ton ou ofensivos, que son xa mínimos.
Creen que esta forma de educar terá máis consecuencias a medio prazo: «Ou alumnado -recoñece Cid- empeza a ver os excesos nas redes sociais, iso é moi importante».