Que facemos cos suspensos?

EDUCACIÓN

FREDERICK FLORIN

O psicólogo Carlos Pajuelo ofrece no seu úlimo libro unha práctica guía para afrontar o problema das malas notas sen dramas familiares 

21 jun 2015 . Actualizado ás 05:00 h.

Miles de boletíns de notas chegan ás casas galegas este mes. De toda a vida, o fin de curso foi un alivio para uns e un inferno para outros. Os suspensos vívense en case todas as casas como un drama que o psicólogo Carlos Pajuelo analiza no seu novo libro, Como sobrevivir aos suspensos do teu fillo, con grandes doses de humor e ánimo para os abatidos proxenitores. Na obra, Pajuelo ofrece algunhas claves para afrontar con tranquilidade o fracaso escolar, e abre o seu discurso cunha mensaxe clara: «na educación dos fillos só hai unha certeza, que é a de que os queremos. Por iso, durante estes anos nos que os educamos deberiamos evitar que os suspensos envenenen nosa relación con eles». Aquí van algunhas outras claves do seu discurso.

con ánimo e sen drama  

Pajuelo lembra na súa obra que os suspensos son unha parte inseparable da aprendizaxe. «É un sinal que indica ao teu fillo que debe facer algo diferente respecto dos estudos, e un sinal para ti que che indica que hai que intervir». Pero aconsella non facer un drama do asunto e adiantar xa un futuro negro e sen solución. «Os suspensos afectan, loxicamente, ao estado de ánimo, por iso hai que vacinarse. É moi difícil exercer a tarefa de pai ou nai desde o desánimo». E lembra a necesidade de blindar os afectos: «Cando chegan os suspensos a casa nunca se sabe canto tempo quedarán. Xa que logo é necesario protexer os afectos e pór «os cariños» a salvo».

aprender a estudar 

Moitas veces o problema dos estudantes é que lles faltan recursos para abordar a materia. «Nos centros educativos debería ensinarse a estudar, porque é aos que ensinan a quen lles corresponde asumir a tarefa de ensinar a aprender. E isto debería facerse desde o primeiro día». O experto asegura que, polo xeral, aos nenos e adolescentes ensínanselles contidos e pónselles exames pero ninguén lles forma en técnicas de estudo para que asimilen toda esa materia. 

odiosas comparacións

A esixencia do éxito en todos os ámbitos da vida presiona aos pais para avaliar aos seus fillos e a si mesmos, en comparación coa contorna, o que supón un grave erro. «En lugar de destacar e valorar todo o que facemos polos nosos fillos dedicámonos a fustigarnos (...). ¡Divos meu! (pensamos) O problema non é  só que o modorro do meu neno non estude, senón que, ademais, ten uns pais incompetentes». Tampouco vale de nada intentar que o suspendedor reaccione con frases como «mira o teu primo» ou «a ver se feixes como fulanito».

coidado co que pensas 

O que pensamos dirixe as nosas emocións e condutas. Por iso o psicólogo aconsella controlar os pensamentos negativos. «A realidade é que cando o teu fillo suspende pásasche mañá, tarde e noite pensando: ?este neno ten un problema na cabeza, algo non funciona ben?, e mesmo fas unha lista dos parentes da túa parella que, segundo a túa, non están moi ben da azotea. (...) Non pairas de repetirche frases como: ?Este neno non está maduro. Como siga así vai ser un desgraciado, porque non ten capacidade para organizar a súa vida e déixase influír por calquera?». Ante esta avalancha de negativismo, o experto anímanos a facernos unha pregunta: «De verdade crees que o futuro dunha persoa depende das súas notas?».

será que non sei educar? 

Os fracasos nos estudos fan que moitos pais se expoñan a súa competencia para educar aos seus fillos. Tendemos a crer que as dificultades dos nosos fillos débense a algo que nós fixemos mal. Pajuelo pregunta no libro: «Dislles aos teus fillos que lles queres? poslles límites, sabes dicirlles ?non??, supervisas dos seus actos e as súas tarefas?,  guíaslles e oriéntaslles?, satisfás as súas necesidades básicas? Se contestaches afirmativamente a tres ou máis destas preguntas debes saber que estás a facer moito por educar aos teus fillos»; e anima aos pais a deixar de pensar que «todo é un noxo».

as temibles expectativas 

É verdade que o que os pais agardan dos seus fillos é moi importante á hora de que os segundos respondan dunha ou outra forma ante os estudos. O autor do libro, que tratou con moitos problemas de aprendizaxe, fala tamén do efecto Pigmalión, que ten que fala de que as posibilidades de que unha persoa logre facer algo están directamente relacionadas co moito ou pouco que esa persoa cre nas súas posibilidades. «Basta con crer que podes aprender a montar en bicicleta para conseguilo, e abonda con que creas que che vas caer para caerche». Pajuelo alerta de que «é posible que aos fillos aos que consideramos máis capacitados ofrezámoslles máis estímulos, máis tempo, máis confianza... E eles, ao ser tratados dun modo diferente, responden de igual xeito e confirman as expectativas dos seus pais. Pero ás veces os fillos aprenden a comportarse pasivamente nos asuntos académicos e senten que non poden facer nada e que, a pesar das oportunidades que se lles ofrecen, non son capaces de modificar a situación. Por esta razón moitos dos nosos fillos suspenden».

unha labazada a tempo? 

Sobre este tema tan polémico escribiuse moito, e aínda hai moitos pais que consideran que unha labazada a tempo tería solucionado o actual problema do seu fillo. Sobre este tema, o experto opina que «a labazada xorde porque chega un instante no que xa non sabemos que facer para que os nosos fillos obedezan, para que non falten ao respecto, para que calen, para que deixen de berrar, para que non nos miren con cara de perdoarnos a vida. O momento das labazadas chega cando os pais estamos máis asustados e perdidos». O psicólogo asegura que pode entender «que se escape unha labazada, porque, de feito, entendo a desesperación dos pais ante o comportamento dos seus fillos. Pero gustaríame que che fixeses esta pregunta: ?Non crees que cando o teu fillo se atopa máis perdido, desafiante e descontrolado é cando máis necesita a uns pais firmes, seguros, e controlados??».

a clave está nos hábitos de estudo

Segundo todos os expertos, gran parte do éxito académico reside nos hábitos de estudo. O autor do libro inclúe na publicación un práctico esquema que fala dos tempos e momentos ideais para o estudo en cada sector de idade. Di, por exemplo, que un alumno de 1º de ESO debería estudar sesenta minutos diarios, un de 2º de ESO, setenta minutos, un de 3º, oitenta e un de 4º, noventa. Débese elixir un lugar con poucas distraccións e non deixarlles o computador nin o móbil preto mentres estudan porque a tentación é excesiva. Hai que marcar un horario de estudo de luns a venres e repasar o estudado no f in de semana. Para distribuír as materias, convén empezar polas de dificultade media, seguir polas difíciles e acabar polos doados. Tamén asegura que nos momentos de descanso débense evitar actividades como o móbil ou a televisión e aconsella controlar o que o neno estuda, «porque se non vixiamos o que van estudando e como o estudan atoparémonos de novo cos mesmos resultados: máis suspensos». Lembra Pajuelo que memorizar non é sinónimo de estudar, porque «o que non se entende non se aprende », e tamén engade que se deben planificar os traballos e os exames co tempo suficiente «para non chegar xustos á data de entrega ou do exame».

queres motivalo? pois motívate primeiro 

É a eterna explicación de moitos profesores ante a actitude dos nenos que suspenden: «é que non está motivado».  O libro déixao claro, os pais non poden motivar, porque a motivación é algo «que xorde do inerior de cada persoa», pero hai algo que pode axudar aos fillos que os pais «actúen, pensen e vivan como persoas motivadas». «Queres fillos motivados? Pois actúa como un pai motivado. Un pai que transmite aos seus fillos un interese polo seu traballo, que se mostra igualmente interesado e entusiasmado polas cousas que fan os seus fillos, a súa familia».

e a famosa autoestima 

A falta de autoestima segue sendo un problema que está detrás da maioría dos casos de fracaso escolar. «¡Ai, o día que alguén descubra como embotellar a autoestima! ¡Ese fórrase!», chancea Pajuelo. E volve incidir na importancia de utilizar expresións como «ben feito», «sei que podes facelo», «estou orgulloso de ti», «é unha boa idea», «inténtao» ou che quero»; e deixar ao carón as que tanto se usan : «non tes nin idea», «es un vago», «vas ser un desgraciado» ou «que decepción».