O Goberno sacrifica a equidad entre territorios ao repartir as axudas da UE

España agarda con inquietude a chegada do primeiro cheque procedente da Unión Europea. Serán 9.000 millóns de euros a cargo do Next Generation EU que, segundo a ministra de Facenda, María Jesús Montero, chegarán «nos próximos días ou semanas». Os outros 10.000 millóns aterrarán cara a finais de ano, en forma de aguinaldo. Pero a súa repartición xa sementou a discordia. Será radicalmente distinto ao que viña facendo cos tradicionais fondos europeos. «Esquecédevos dese sistema», exclamou este luns Montero, tras reunirse cos conselleiros de Facenda das comunidades autónomas.

Os Executivos rexionais, moi críticos co modelo, poderán xestionar un 55 % das axudas (10.450 millóns) percibidas, pero os criterios de concesión non terán en conta as especificidades rexionais, a «igualdade de condicións» ou os «principios de financiamento autonómico» invocados polo vicepresidente segundo da Xunta, Francisco Conde. O Goberno central só estenderá as axudas a proxectos que encaixen coas liñas que trazou no plan nacional aprobado por Bruxelas.

Non hai garantías de repartición equitativa, só o compromiso verbal do Executivo de Pedro Sánchez. «Un país é moito máis que a suma das 17 comunidades autónomas [...] O criterio máis xusto é o que permite unha mellor aproximación á realidade, daquela o Goberno velará por que haxa cohesión territorial e unha asignación razoable de criterios», admitiu Montero.

Que hai da manida cogobernanza? O Goberno converterá as reunións sectoriais -organizadas por cada ministerio- no núcleo de repartición. Exporá criterios de distribución distintos segundo a carteira. Alí, coa representación das comunidades, votaranse, chegarase a acordos sobre a repartición, as contías e o período de execución, ademais dos fitos que terá que ir cumprindo cada comunidade autónoma agraciada coas axudas. Non se aceptou a proposta do Goberno galego, que reclamou a transferencia dos fondos e marxe para establecer os seus propios criterios atendendo ás necesidades do tecido económico autóctono.

Quen controlará a xestión e execución de todo ese diñeiro que chegará de Europa? En última instancia, o Tribunal de Contas europeo. No entanto, tantos concellos como comunidades deberán prover información en tempo real sobre quen, como e en que fase do proxecto recibiu diñeiro. Bruxelas poderá seguir o seu rastro en todas as fases e esixir responsabilidades ao Estado se non se cumpren os compromisos.

Por iso, alegou Montero, se unha comunidade autónoma falla e atrásase na execución das axudas, podería perdelas en favor das súas veciñas: «Se hai unha comunidade que non pode, o resto terá que facerse cargo deses recursos para que se poidan implementar as medidas», deslizou, antes de negar que o Executivo central estea tentado a premiar na repartición ás comunidades onde gobernan aliados políticos. Unha afirmación que a realidade se encargou de desmontar cando o Executivo central anunciou axudas europeas a dedo para a planta de baterías de Seat en Martorell (Cataluña) sen ter acudido a concurso.

Pemes no dique seco

Segundo o Consello de Xestores Administrativos, o deseño do plan de recuperación español favorecerá ás grandes compañas. Só o 14 % das pemes, segundo o seu barómetro de xullo, teñen intención de acceder aos fondos. «Estes fondos están pensados para as grandes empresas», sinalan. O 59 % creen que o diñeiro non permeará ata os negocios pequenos e apuntan como causas a burocracia e os requisitos de elegibilidad, que esixen estar ao corrente de pagamento coa Seguridade Social e con Facenda.

Galicia esixe unha repartición máis xusta, cogobernanza real e lealdade entre institucións

A Xunta de Galicia está pendente do desembolso de axudas para arrincar 355 proxectos en sectores estratéxicos, cos que aspira a mobilizar 13.000 millóns de euros. A pesar das insistentes chamadas para axustar os criterios de repartición ás necesidades de cada rexión, o certo é que o conselleiro de Facenda, Valeriano Martínez, abandonou hoxe a reunión insatisfeito coa resposta do Goberno central.

En primeiro lugar, polos atrasos na posta en marcha do sistema de información e xestión: «Atopámonos xa no mes de agosto e isto non está pechado. Será difícil ter un axeitado antes de rematar outono e, en consecuencia, ralentizarase a execución dos fondos europeos», lamentou. Tamén pola falta de concreción e claridade na repartición das distintas conferencias sectoriais. Segundo Martínez, a ministra Montero non se comprometeu a ceder o 55 % da xestión dos fondos ás comunidades autónomas nos anos 2022 e 2023. «Isto é moi importante, porque o que debemos pretender entre todos é a cohesión territorial e social, que non queda garantida», asegurou.

Queixas

O malestar en San Caetano non se tranquilizou desde que Bruxelas aprobou o plan español. Todo o contrario: « Manifestamos que non hai cogobernanza real. Os fondos repártense en conferencias sectoriais onde non temos información con antelación e non se pide a nosa opinión», queixouse o conselleiro, quen esixiu ao Goberno central máis equidad na repartición e lealdade institucional «porque todos conformamos ou Estado».

---

---

---