Ata marzo, 10.059 galegos presentaron autoliquidacións por pactos sucesorios
22 abr 2019 . Actualizado ás 12:57 h.A Axencia Tributaria Galega (Atriga) tramitou no primeiro trimestre deste ano un total de 10.059 autoliquidacións do Imposto de Sucesións e Doazóns (ISD) por pactos sucesorios, o que supón un incremento do 33 % respecto ao mesmo período do 2018, e establecer unha nova marca. O número de persoas que recibiu bens por herdanzas en vida ata marzo é xa un terzo do total do pasado ano. É dicir, a comunidade encamíñase este exercicio cara á cifra máis alta desde que entrase en vigor o 1 de xaneiro do 2016 a rebaixa autonómica no ISD, e que deixa exentos por herdeiro os primeiros 400.000 euros. Con todo, neste aumento das autoliquidacións influíu outro cambio fiscal: desde o 1 de xaneiro deste 2019 tamén está en vigor outra rebaixa no ISD, que é a que amplía de 8.000 a 16.000 euros o mínimo exento nas herdanzas entre irmáns.
Ambas as reformas fixeron que desde o ano 2016 disparouse o número de persoas que reciben bens por herdanzas en vida. Basicamente porque tributan igual que se o causante falecese. É dicir, por sucesións, e non como unha doazón no IRPF. Concretamente, son xa 89.917 pactos desde o 1 de xaneiro ata agora, segundo os últimos datos de Facenda. Os chamados pactos sucesorios (apartaciones e pactos de mellora), son dúas figuras incluídas no dereito civil galego que favorecen a repartición de bens antes de que faleza o causante e que existen desde 1995, pero nunca se utilizaron a este ritmo. A clave foi a rebaixa fiscal no tributo que grava as herdanzas e que é o que propicia que esta figura non teña un trato tan gravoso como as doazóns no IRPF.
A día de hoxe, en Galicia establécese como regra xeral que quedan exentos os primeiros 400.000 euros por herdeiro. Con todo, en descendentes e adoptados menores de 21 anos, a adquisición dun patrimonio vía herdanza goza xa dunha redución dun millón de euros, máis 100.000 euros por cada ano por baixo que teña o beneficiario, cun límite de 1,5 millóns. No caso dunha repartición a descendentes de 21 ou máis anos (ata os 25), a cantidade exenta está en 900.000 euros (menos 100.000 por cada ano dos 21 aos 25), tal e como establece a normativa tributaria autonómica ata agora en vigor. A redución de impostos empezada no 2016 pola Xunta abriu o debate de ata que punto esta estratexia non xeraría un buraco nas arcas e unha perda da súa capacidade recadatoria.
Hai que ter en conta que as bonificacións na fiscalidade das herdanzas en Galicia fan que deixen de tributar máis do 90 % dos contribuíntes galegos. Con todo, a Administración galega, desde que empezaron as rebaixas tributarias, ha ir incrementando progresivamente os seus ingresos. Facenda insiste en que facilitar a transmisión de bens antes de que faleza o causante por un bo tratamento fiscal (reducir impostos) permite mobilizar o patrimonio e pólo en valor, isto é, impulsar a actividade económica, o que supón contribuír a unha maior recadación fiscal doutra banda.
A isto suma que o incremento das herdanzas en vida non ten un impacto apreciable na recadación porque o beneficiario pode gozar da mesma rebaixa fiscal que tería no caso de que a herdanza se producise mortis causa.
Os últimos datos actualizados pola Xunta mostran que, no último ano 2018, a Xunta ingresou 663,9 millóns de euros pola recadación dos seus impostos autonómicos, un 16,2 % máis que no 2017. Un incremento que sorprende nun contexto de rebaixas fiscais. Pero esa subida obedece, fundamentalmente, a dous motivos: a mellora na loita contra a fraude (a débeda aflorada creceu un 24 %, ata sumar 178,3 millóns), e o rexurdir do negocio inmobiliario.
Vantaxes: dinamizar o patrimonio e favorecer a sucesión nas empresas
A proliferación de casos nos que se adianta unha parte da herdanza en vida para aproveitar as vantaxes fiscais explícase tamén por outros motivos. En primeiro lugar, permiten dinamizar o patrimonio, por exemplo, cando un pai pasa ao fillo unha propiedade para que a poña en valor: un baixo ou local comercial para abrir un negocio, un terreo para edificar, unha vivenda para alugar ou unha leira para producir.
Tamén favorece a sucesión nas empresas familiares, de forma que outra xeración poida ir facéndose coas rendas da compaña. E para rematar, aumenta a liberdade que ten o testador para distribuír os bens de acordo coas necesidades que teñen os seus herdeiros.
Desde o 1 de xaneiro do 2016, en Galicia están exentas de tributación todas as herdanzas a familiares por vía directa cando son inferiores a 400.000 euros. Isto afecta a fillos, netos, pais, avós e cónxuxes. Pero non a outras liñas de parentesco.
Outros impostos
Nesa cantidade non se inclúe a vivenda habitual do falecido. Moitos cidadáns esquecer de que hai outro tipo impositivo cando se recibe un ben inmoble urbano en herdanza, e que trata de corrixir o valor dela casa por se o seu valor se incrementou. É o imposto do valor dos terreos de natureza urbana. Popularmente coñécese como a plusvalía municipal. As leiras rústicas están exentas.
