Doce mariñeiros, dous patróns maiores e un alcalde, encabezados polos nacionalistas Ana Miranda e Daniel Rodas, foron á capital belga a defender unha arte practicada no Medievo
08 dic 2014 . Actualizado ás 17:53 h.Era aínda máis martes que mércores cando Adolfo Muíños, alcalde de Rianxo, pechou a maleta que preparou para irse a Bruxelas. Un par de mudas, gorra para dar un crebo ao frío e unha ampla batería de armas: as que ía empregar na defensa dunha arte rianxeira por antonomasia. Algunhas, como as latas de xoubiña, envasadas, como non, en Cortizo, a conserveira do pobo, caeron xa ao primeiro de vez. Foron baixa requisadas no control do aeroporto do Porto (en Galicia hai tres e foi imposible atopar un voo directo á capital belga), vítimas da intransigencia insobornable dos funcionarios do Sa Carneiro, a mesma que quedou o xel de baño de Juan Manuel Outeiral, outro xeiteiro, este de Cabo de Cruz, que formaba parte da delegación de mariñeiros que o BNG guio polos corredores dos vixiados palacios comunitarios.
Así que non chegaron a Bruxelas as pandereitas de xoubiña (aínda que sobreviviron as latas máis pequenas (unha quedoulla o italiano Marco Affronte), pero pasaron as instantáneas que testemuñan que o xeito en Rianxo non é de antonte. «O meu avó xa ía ao xeito, despois foi meu pai, e agora eu», explicaba Miguel Tubío, xeiteiro de Rianxo a Hubert Gambs e a Fabrizio Donatella, os altos funcionarios da Comisión Europea que escoitaron atentamente as explicacións dos xeiteiros sobre unha arte ancestral, selectivo, sostible e, sobre todo, perfectamente regulado.
Desde principios dos 90 están definidas as súas dimensións, o seu emprego, o seu horario, a súa forma de calamento? E aínda que Donatella tombou ese argumento de que ter nacido no século XIV e ter chegado ata agora non é garantía de sustentabilidade aludindo á histórica pesca de baleas, que non por antiga é aceptable, desde a delegación lembróuselle que esa caza a fai un país tan ecolóxico e sostible como Noruega .
Pero a arma máis importante foi a rede de Rubén Lago, vicepatrón maior de Redondela. Vinte quilos de aparello para dinamitar a visión errónea dos hacedores de leis comunitarios. Que pesaba 20 quilos sábeo Ana Miranda, portavoz do BNG no Parlamento Europeo, que facturou a maleta na que deu o salto de Galicia a Bruxelas a rede de xeito. Porque o que está claro é que quen redactou a proposta de regulamento que a Comisión Europea fai ao Parlamento e ao Consello para prohibir as redes de enmalle á deriva non tivera diante xamais unha rede de xeito. «¡Matar delfíns! ¡Que vai isto matar delfíns!», exclamaba Miguel Ángel Ucha, xeiteiro de Redondela, á vez que mostraba como cun simple tirón forte desgarra o nailon? Ao contrario, «os delfíns veñen a comer peixe ás nosas redes». Hai xornadas de faena que as pasan case enteiras golpeando cos remos, facendo ruído para escorrentar aos arroaces. «Antes os mirabas de vez en cando, no verán, en setembro, pero agora están todo o ano». E, sen dúbida, nunca un morreu atrapado na rede.
A batalla que levou á capital belga aos xeiteiros comezou en xuño, cando o Executivo comunitario lanzou a proposta. Pero non foi ata setembro cando o xeito sóubose vítima colateral da ofensiva que Bruxelas lanzara contra as redes de enmalle á deriva, as que actúan a modo de cortinas da morte e que capturan desde atún ou palometa a tartarugas, albatros ou golfiños. E sóuboo cando estaba lidando outra batalla: a que os mantivo parados sete semanas porque se prohibiu a pesca de sardiña e, co xeito, de tan selectivo que é, non se pode pescar outra cousa. Prohibíuselles pescar sardiña e non se lles permitiu acollerse ás axudas por paralización temporal porque, segundo Madrid, teñen outras alternativas, como pode ser o marisqueo, ou os trasmallos ou calquera outra arte (pode ser ata cinco) que teñan no seu pérmex. Pero esa alternancia está estudada, non obedece a un capricho. E o calendario dos xeiteiros está perfectamente cadrado e organizado.
Cando os mariñeiros tomaron conciencia do perigo que se botaba sobre unha rede que constitúe o seu principal sustento pediron explicacións á Xunta, que lles confirmou unha ameaza da que non se informou ao sector simplemente por non alarmar.
O mércores, a Comisión confirmou que recibiran información do que é o xeito. Sobre que pesca, canto mide, como se usa e, sobre todo, cantos barcos emprégana e viven dela. Porque, como revelou Marco Affronte, o que terá que guiar o informe de opinión da Comisión de Medio Ambiente, en Bruxelas só tiñan noticia de que estaban afectados 20 barcos pola posible supresión do cerco. Coñecer que quedarían sen sustento 427 embarcacións de pesca artesanal foi todo un descubrimento para moitos deputados.
«Eu tiña que estar a traballar»
Que teñan tido que ser eles mesmos quen explicasen á Comisión e aos eurodeputados o peso socioeconómico (500 parados máis en Rianxo, segundo calculou Muiños) desta ancestral e mal catalogada rede de enmalle á deriva é algo que indigna aos mariñeiros: «Eu tiña que estar a traballar, non aquí; aquí tiñan que estar os nosos gobernantes», expuxo Rafael Varela, de Cambados. E estaban. Mentres os xeiteiros mostraban a súa arma de traballo a Affronte (Renata Briano, a relatora de Pesca participaba nese momento nunha comisión), Pilar Rojo e outros membros do partido que sustenta ao Goberno galego, como Jesús Gamallo, atopábanse a apenas uns metros de distancia, congregados pola sesión do Comité das Rexións.
Pero, polo menos, á delegación non lle cabe dúbida de que a viaxe serviu para algo. «Esta batalla ímola ganar», augurou a nacionalista Ana Miranda. Un optimismo que compartían os mariñeiros, que regresaron coa sensación de ter convencido cos seus argumentos a favor dunha arte sostible.
Regresaron con ánimos renovados para afrontar a seguinte batalla: a de facer que o Goberno lles volva a autorizar a pescar sardiña, dado que Madrid, no plan que aprobou para a pesca desta especie para os próximos tres anos, deu en exclusiva ao cerco o privilexio de pescar sardiña. Así que agora non é Bruxelas a que se quere cargar o folclore popular, senón que a ofensiva chega de Madrid, que, por agora, non autoriza a que as lanchas do xeito, traian sardiñas a eito.