Emma González, primeira alcaldesa nomeada en Galicia tras morrer Franco

Jorge Lamas Dono
jorge lamas VIGO / LA VOZ

DEZA

XOAN CARLOS GIL

Chegou ao cargo en Vigo dúas veces (1976 e 1978) na etapa preconstitucional

12 ene 2021 . Actualizado ás 16:56 h.

O 15 de xaneiro de 1976, Emma González Bermello convertíase na primeira muller que acadaba a alcaldía en Vigo. Foi un mandato efémero. Un trámite para facilitar a continuidade de Joaquín García Picher. O falecemento de Francisco Franco, case dous meses antes, obrigou a recompor as alcaldías para limpalas de calquera cheiro ditatorial mentres en España debatíase sobre o modelo político a seguir. Era unha formalidade, xa que no canto de ser designados polo gobernador civil _máxima autoridade do Estado nunha provincia_ ían ser elixidos polos concelleiros da corporación, que tampouco foran designados democraticamente.

Joaquín García Picher era alcalde desde setembro de 1974 e mesmo os quince días que se mantivo afastado do cargo, o seu peso político seguiu exercendo presión sobre o consistorio vigués. O ambiente machista da época tampouco axudou moito á nova alcaldesa. Na maior parte das informacións da época apenas lla cita polo seu nome, e mesmo se dicía na prensa que nuns días regresaría o verdadeiro alcalde ao consistorio vigués.

«É unha actividade que sempre me gustou. Nunca fun ama de casa; Jesús (o seu marido), que sempre contaba comigo para toda na empresa, rematou por convencerse de que o meu interese pola política non era pasaxeiro, así é que me axudou en todo», recoñecía González Bermejo anos despois en La Voz de Galicia.

A súa chegada á política municipal fraguouse a través do terzo familiar nas eleccións de 1970 e, tras a chegada á alcaldía de Joaquín García Picher, foi nomeada tenente de alcalde, condición que lle valeu asumir a alcaldía nas ausencias de Picher.

Non foi a primeira muller que chegou a ser alcaldesa en Galicia. A reforma municipal impulsada polo tudense José Calvo Sotelo en 1924, durante a ditadura de Miguel Primo de Rivera, permitiu que as mulleres cabeza de familia puidesen acceder aos cargos nos concellos. A consecuencia daquel decreto chegou a primeira rexedora galega: Concepción Pérez Iglesias converteuse en 1925 en alcaldesa de Portas . Aquela mesma lei facilitou o acceso como concelleiras na corporación de Vigo ás dúas primeiras mulleres en 1927. Eran Margarita Losada de Pardo e Agostiña Álvarez de Rovina. Nesa ocasión, o alcalde Mauro Alonso Cuenca eloxiou ás dúas edilas pola súa actitude e os seus dotes patrióticas «ao aceptar un cargo de sacrificio como é o de concelleiro, mentres moitos homes quedan en casa por carecer desa virtude».

Mesmo durante o franquismo houbo algunhas mulleres que chegaron a alcaldías en Galicia. Foron os casos de Benedicta Pérez, en Brión , e Pilar López García, en Ramirás . Con todo, Emma González Bermello si foi a primeira en ocupar unha alcaldía nunha das grandes cidades galegas e a primeira de toda a comunidade tras a morte do ditador.

O mandato da alcaldesa de Vigo concluíu o 25 de xaneiro de 1976, día no que se reuniu a corporación para elixir alcalde entre os concelleiros. Presentáronse ao cargo Joaquín García Picher, José María Pernas Martínez e Antonio López e López. A primeira votación non acadou a maioría suficiente, o que obrigou a ir a unha segunda volta, na que xa quedou excluído Antonio López. Finalmente, García Picher foi nomeado ese mesmo día. Emma González Bermello continuou con primeiro tenente de alcalde, nun mandato moi complicado. Tanto, que o alcalde presentou a súa dimisión en novembro de 1977, pero entón non lle foi aceptada polo resto dos concelleiros. O 19 de agosto de 1978, Picher logrou facer efectiva a súa dimisión.

Mandato de gran crispación

Novamente, González Bermello asumía o bastón de mando municipal nun período especialmente tenso, con presións veciñais, sindicais e políticas. Tal era o ambiente de crispación que sete concelleiros non soportaron a presión e abandonaron o concello, deixando a corporación en quince concelleiros. A iso houbo que sumarlle unha folga de funcionarios municipais que paralizou en gran medida a actividade pública.

En decembro dese mesmo ano, os españois aprobaban a Constitución e abríase un período transitorio que desembocaría nas primeiras eleccións municipais democráticas, que se efectuaron en abril de 1979 e levantaron ao cargo ao socialista Manuel Soto Ferreiro. Así que Emma González Bermello foi unha muller valente que soubo asumir responsabilidades nun clima adverso, e fíxoo con prudencia, algo que lle recoñeceron algúns dos políticos cos que tivo que lidar naqueles momentos.

Tras a súa saída da casa consistorial integrouse en UCD, o partido de Adolfo Suárez e converteuse nunha das tres primeiras mulleres que estiveron na primeira lexislatura do Parlamento de Galicia. Foi moi soado o traxe tradicional galego que portou na apertura da lexislatura. Emma González repetiu como deputada autonómica na segunda lexislatura, aínda que entón xa o fixo baixo as siglas de Alianza Popular. Cando José Luis Barreiro abandonou o partido de Manuel Fraga, a exalcaldesa viguesa integrouse en Coalición Galega. Foi o seu último paso en política. De feito, non lle gustaba valorar nos medios de comunicación a actualidade política.

Faleceu en xaneiro do 2014, pero deulle tempo a ver a outra muller, uns anos antes, no cargo de alcaldesa de Vigo. Corina Porro estivo no cargo do 2003 ao 2007 en plena madurez democrática do país.