«Maixabel», coraxe dramática e política para apontoar os estertores de ETA

Se me dixesen que citase un dos autores do noso cine que me produce maior desapego o nome de Icíar Bollaín sería dos primeiros en virme á mente. Hai moitos outros pero para que facer máis amigos. Por iso temía como a un miura Maixabel, un proxecto que leva dentro material complejísimo: como debuxar o perfil dunha muller como Maixabel Lasa -viúva do exgobernador civil asasinado por ETA , o socialista Juan Mari Jáuregui- sen que a súa traxectoria de infinita xenerosidade para traballar coa forza da reparación e do encontro entre vítimas e victimarios derivase en hagiografía. Pero resulta que Bollaín soltou lastre, prescindiu do guionista Paul Laverty, a súa parella na vida real. Laverty é un pozo sen fondo de resolucións melodramáticas demagóxicas, de manipulación das traxedias humanas. Non só afundiu a carreira da súa muller, que non levantaba cabeza desde douche os meus ollos. Tamén enterrou en vida a Ken Loach. E Maixabel non só ten a favor a ausencia de Laverty. Na súa escritura está ademais, xunto a Bollaín, a sabia Isa Campo: con elas, a película flúe libre de floreos populistas ou trampas emocionais.

A forma na que aborda o nacemento desa esperanza que encarnou na Euskadi dos anos de chumbo Maixabel Lasa fai que che creas que tanta carga de fe no ser humano é veraz. E segues a Branca Portillo por eses desfiladeiros. Esa solvencia da historia acada a súa cénit en dous momentos vibrantes: os que se corresponden cos encontros de Maixabel Lasa cos terroristas que asasinaron o seu esposo, que posúen grandeza dramática e diálogos que se quedan gravados na súa lucidez aceirada. Son enormes a sensibilidade e o talento que Luís Tosar carga sobre os ombros do seu personaxe, asqueado do seu pasado e da banda terrorista. E aí entra a valiosísima dimensión política de Maixabel, que deixa en evidencia as carencias da tan aclamada Patria. Bollaín e Isa Campo saben onde está o Mal. É unha lectura que subscribiría Hannah Arendt. Non reside en cada un dos matarifes de quenda senón na criminógena maquinaria de asasinar que desangrou Euskadi durante corenta anos. Por iso a súa película levanta xa moitas ronchas no que queda daquel submundo. Tamén é incómoda para quen retroalimentaron ese odio negándose sempre a tender pontes. Ou para o mesmo PNV, cuxa invisibilización é sutil sinal sobre o seu denunciable inacción.

Saio de Maixabel cun punto de emoción. E reconciliado con aquela Bollaín de cando entón. Vinte anos non é nada. E sempre se está a tempo de deixar en casa ao marido coas tarefas do fogar. E, con iso, facer un gran favor á arte cinematográfica. 

Sublime Terence Davies

O británico e sempre excelso Terence Davies é o gran autor do cine de raíz proustiana: o da ferida do tempo, o anhelo dos inaprensibles días do pasado. É asombroso como cada unha das súas películas acariña a superficie dese territorio da melancolía como maladie e sempre chega ás súas fonduras coma se fose primeira vez. En Benediction reconstrúe os carreiros voados na vida do poeta Siegfried Sassoon. A súa vivencia das trincheiras da Gran Guerra e a súa antimilitarismo elevado a versos de dor puntean a súa existencia, a súa homosexualidade tardíamente asumida, a súa decisión contraditoria de casar e ter un fillo, a súa postremeira conversión ao catolicismo. Davies mergúllache nese estanque eterno do tempo abolido e da súa desesperanza. E sales da zambullida ungido da graza do cine como arma de deconstrucción da dor, da memoria como membro amputado, dos ecos de guerra como saloucos perdurables.

---

---

---