O mediático latinista di que o Arde Lucus é «marabilloso» e confesa que concibiu na Mariña o seu último libro «Luras á romana»
02 mares 2021 . Actualizado ás 05:00 h.Invítolles a unha viaxe no tempo. Da man de Emilio do Río (Logroño, 1963), profesor, ex político, colaborador de RNE, director xeral de Bibliotecas de Madrid, autor de hits como Luras á Romana (Espasa), sumerjámonos no mundo dos romanos cos seus togas, o seu sapiencia e o seu procacidad. Súbanse á cuadriga. Despegamos.
-Vaia, vaia, experto en latín.
-Bo, é que desde que biquei á miña primeira noiva, adoro todas as linguas.
-Ja, ja. Dígame, cal é a súa película de romanos favorita?
-¡A vida de Brian! Na famosa escena de «Que fixeron os romanos por nós?» hai tres cosas que non din: o latín, esta lingua marabillosa que seguimos falando sen darnos conta e da que veñen as nosas linguas. Outra, o Dereito, que está en todo o mundo e unha terceira, que é o humor. Esa dimensión do humor, os gregos non o teñen.
-A retranca galega ten orixe romana?
-Absolutamente. A retranca é herdanza romana, unha das súas grandes achegas. Ese escepticismo, ese rirse de todo e de si mesmos... Se me preguntan como era o humor romano, contestaría que algo como a retranca galega.
-Si, si, pero á parte de todo iso, que fixeron por nós os romanos?
-Case nada. Que vivamos, que sintamos, que amemos ou que mesmo nos insultemos como eles. Somos romanos, aínda que non nos deamos conta. Este xesto do peite [e ensínamo na videollamada] é romano.
-Un signo fálico.
-Si. A este dedo chamábaselle tamén dígitus impúdicus. A homosexualidade non estaba mal vista. Pero só a posición activa. Non a pasiva.
-Está a complicarme a entrevista.
-Bo, pero o falo tamén tiña un sentido positivo, porque espantaba os males. Por iso hai tantas nas casas, nas pontes, nas construcións... Nós quedámonos só co sentido negativo.
-Eu diría que á xente, as historias de romanos, fascínannos, pero o latín non lle gusta a case ninguén.
-E é terrible, porque o latín é moi divertido. E doado. Se é que falamos latín sen darnos conta. Se un cidadán de Lucus, por dicir algo, viaxase no tempo a Galicia, entendería moitas palabras. Máis do galego que do castelán. É que moitas nin sequera cambiaron. O déficit que temos é que, mentres en Francia, Alemaña ou Inglaterra estúdase cada vez máis latín e grego, aquí non damos nin sequera a oportunidade.
-Pero mire, os romanos copiáronllo todo aos gregos.
-É verdade que Roma queda fascinada pola cultura grega, pero son dúas concepcións distintas. Roma ten unha enorme capacidade transformadora. Eles facían cidadáns á xente, non os deixaban morrer nas pateras. Nin o dereito nin o humor está nos gregos, E os romanos teñen unha visión moi práctica de todo. Vitruvio dicía que onde estea unha boa cloaca, que se quite calquera templo grego.
-Cal é o seu romano favorito?
-Cicerón. Representa a liberdade, a cultura, a democracia... Roma déixanos unha gran lección e é que todo se pode disolver. Algo tan sólido e duradeiro como o mundo romano, diluíuse. Esta lección lembróunola a pandemia: un virus microscópico encerrounos a todos
-Pandemia seguro que xa estaba no latín.
-É unha palabra que non cambiou en tres mil anos.
-E coronavirus, claro.
-Latín en estado puro. Virus significa veleno. E coroa é pola forma. Un cidadán galego de fai dous mil anos que lese pandemia e coronavirus tería unha idea moi aproximada do que está a pasar.
-Non me diga que nunca estivo no Arde Lucus.
-Estiven no Arde Lucus. Cada vez que pronuncio esa palabra, Lucus, emociónome. É unha experiencia marabillosa. Cando un percorre Galicia dáse conta de ata que punto ese carácter é o carácter romano. Pero tamén na conservación, no estudo... O nivel de latinistas e helenistas galegos foi sempre moi alto.
-Eu creo que en Galicia nos gusta máis dicir que somos celtas, non que somos romanos.
-Pois os galegos somos romanos, aínda que non nos deamos conta.
-O seu último libro escribiuno en Galicia.
-Concibino alí, un verán marabilloso, en Xove, un sitio fantástico que non esquezo nunca e ao que estou a desexar volver.
-De onde vén morriña»?
-Ten que ver co verbo mori, que significa morrer. A morriña é morrer un pouco.
-Como é posible que os romanos non inventasen o fútbol?
-A humanidade tardou 1.500 anos en telo desde entón. Xogaban a pelota e, aínda que non tiñan fútbol, tiñan hooligans. Eran apaixonados das carreiras de carros e cada auriga levaba unha camiseta dunha cor. O público agrupábase, primeiro en bares, con roupa do mesma cor da súa auriga favorito, tamén no estadio e pelexábanse entre eles. Hai unha pintura en Pompeya que o testemuña.
-Como se afeccionou ao latín?
-Por un erro. Eu viña de ciencias, pero eu quería ser un latin lover e esa tache cambiou a miña vida. Deime conta tarde de que o que eu quería ser non tiña que ver coa carreira. Pero xa que estaba, acabeina.
-É vostede político.
-Funo. Cando me preguntan por iso sempre digo: «Ninguén é perfecto». Os romanos ensináronnos que hai que implicarse co público. Eu entendino así e durante un tempo dediqueime a iso. Pero é unha etapa xa pechada.
-Dígame catro palabras que lle definan.
-¡Que difícil! Amizade, humor, bondade, sexo. A nosa cultura é moi pudorosa co sexo. Os romanos vivíano con moita máis normalidade.
-Cociña algo?
-Nada. Cando estou só en casa, nin sequera abro a porta da cociña. Para min, saber cociñar é como ser astronauta. Admíroo, son os meus heroes.
-Dígame unha canción.
-Pero ao teu lado, dos Segredos.
-Que é o máis importante na vida?
-Ser boa persoa. Facer o ben. A miña lema de WhatsApp é: A bondade ten premio.