Os nove temas inéditos da «maleta brasileira» de Tino Casal

DANIEL ROIG

CULTURA

Os fans do cantante asturiano poderán saborear esta semana Orixe», un disco completo perdido en 1978 e recuperado agora

02 dic 2020 . Actualizado ás 16:11 h.

Os fans de Tino Casal están esta semana de parabén. A partir do próximo venres, 4 de decembro, poderán comprar o álbum inédito titulado Orixe. Trátase dun disco gravado en Turín polo artista ovetense en 1978 que forma parte da maleta brasileira atopada recentemente nun trasteiro da compaña Warner Music en Sao Paulo.

Terá un prezo de venda de entre 20 e 22 euros e inclúe un LP en vinilo, un cd e un libro. Tanto o vinilo como o cd constan dos mesmos nove temas, que suman un total de 40 minutos de duración e son os seguintes: Pel de porcelana, París, Cada noite, VALENTINO; Bye, My Friend; Asturias, Inverno escuro, As frechas; e Voarás, voarei (versión dunha canción italiana).

Antes do achado da maleta do Brasil, ninguén sabía que fora desas primeiras gravacións. A experiencia de Casal en Turín, co selo Universal International Music frustrouse cando a discográfica pechou. O músico de Tudela Veguín gravara a versión de Volerai Volerò e, de paso, outros oito temas propios.

A calidade de gravación, xa que logo, foi profesional, con bos arranxos unha edición coidadosa. Con todo, a casa que leva o nome de Pablo Lemuria tivo que facer un considerable traballo de restauración para ofrecer a máxima calidade, dado que a cinta se econtraba algo deteriorada pola humidade e a mala conservación.

Segundo os expertos, Orixe dá probas da fascinación de Tino Casal pola música disco que naquel momento arrasaba cos falsetes dos Bee Gees, o muro de son de ABBA e outros moitos grupos. As cancións de Turín teñen influencias desa corrente como en Pel de porcelana, París e Bye my friend.

Tamén destaca Valentino coas súas reminiscencias de cine musical. Os outros catro cortes recuperados, Cada noite, Inverno escuro, As frechas e Asturias remiten ao Casal baladista pop que gravaba en Philips.

Unha historia singular

O pasado 11 de febreiro, José Celestino Casal Álvarez, máis coñecido como Tino Casal, tería cumprido 70 anos. Nacido na localidade ovetense de Tudela Veguín, o prolífico músico, deseñador, pintor e escultor sufriu un accidente de tráfico cando se dirixía ao estudo de gravación nun Opel Corsa branco. Morreu mentres o trasladaban en helicóptero ao hospital. Era o 22 de setembro de 1991.

Tino Casal, que foi enterrado na súa localidade natal, tiña só 41 anos pero xa despuntara en case todas as artes. Saíuse dos moldes e marcou novas tendencias desde o principio. Unha das súas coñecidas obsesións fora coñecer ao seu gran ídolo, David Bowie, que versionó nalgunha canción.

O pintor cordobés Antonio Villa -Toro  viaxaba con el ese fatídico día. «Iamos pola estrada de Castela e chovía moito. Dun terraplén desprendeuse barro sobre a estrada e o coche saíuse», lembraría anos despois. Casal estaba preparando outro disco que quería gravar no Xapón, un álbum do que quedaron unhas maquetas e que nunca viu a luz.

O cantante gozaba dunha nova etapa creativa, despois de sufrir unha enfermidade hepática e unha escordadura que lle acabou ocasionando graves problemas de mobilidade, polo que estivo tres anos retirado dos escenarios e atado a unha cadeira de rodas. Como debeu sufrir o inquedo e cambiante artista. Moitas veces correu o estúpido conto de que contraera a sida e moitas veces el negouno con elegancia: «iso hai que merecerllo», contestaba.

Tino Casal despuntou desde moi novo, mesmo no seu pequeno pobo, como unha persoa apaixonada pola música. A súa nenez foi a dos anos dunha larguísima e escura posguerra franquista na que acceder aos discos de música moderna non sempre era doado. Pero el non se conformou. Con 16 anos xa tocaba con amigos e, por unha feliz casualidade, foi invitado a participar no grupo Os Archiduques. A pesar da súa boa actuación con eles, en 1971 considerou que era o momento de seguir camiño pola súa conta e decidiu marcharse a Londres.

Na gran cidade pintaba, esculpía e absorbía toda a cultura emerxente hippie e máis tarde punk, en plena efervescencia. Regresou a España o mesmo ano en que morría o ditador Franco e con novas ideas. O selo Philips apóiao como solista e publica as súas primeiras cancións. No Festival da Canción de Benidorm de 1978 competiu co tema Emborráchate, que empatou no segundo posto cun bobo na estrada, de Noel Soto. Entón foi cando gravou o Turín o álbum Orixes. Pero a mala sorte quixo que a casa crebase xusto antes de distribuílo.

Despois dunha paréntese, decide, a principios dos oitenta, volver á música traballando como produtor e tamén compondo o seu primeiro (en realidade segundo) LP, Neocasal, no que se incluían os hits Champú de ovo, Mozo estúpido ou unha versión de Life on Mars de Bowie.

O ovetense viaxaba con frecuencia a Londres, de onde regresaba con discos, libros, roupa rechamante ou teas e complementos cos que facerse o seu propio vestiario… e novas ideas. Para entón, eses deseños xa eran xulgados polo seu valor estético e cultural pero, na España dos oitenta, chamaban a atención da xente, ás veces con inxustas críticas. A el dáballe igual.

A exuberancia de Casal mostrábase en todo aquilo que o rodeaba, desde o seu vestiario ás súas portadas, algunhas das cales foron deseñadas por el mesmo, pasando pola súa posta en escena, que era tan importante para o espectáculo como os micrófonos ou os instrumentos.

Perfeccionista e moi esixente, o artista asturiano dicía que odiaba «o cutrerío» e era ademais era un namorado das novas tecnoloxías, que non dubidaba en incorporar nas súas producións, logrando que os seus traballos tivesen unha calidade inusual para a industria musical española.

Ao día seguinte do accidente que lle custou a vida, a compaña EMI lanzou o recompilatorio Etiqueta Negra, un disco de transición para amenizar a espera ata que o artista gravase o seu seguinte traballo con material novo. En pleno vórtice creativo, a voz de Tino Casal apagouse.