A primeira vez que en La Voz se falou de Valle-Inclán: «¡Loado sexa Deus, chéganos un libro bo!»

Jesús Flores Lojo
Jesús Flores REDACCIÓN / LA VOZ

CULTURA

Una imagen de juventud de Valle, en la que se aprecia que ya ha empezado a construir la excéntrica imagen que le acompañaría en el futuro
Unha imaxe de mocidade de Val, na que se aprecia que xa empezou a construír a excéntrica imaxe que lle acompañaría no futuro

A mirada cara a Valle-Inclán vólvese estes días, non porque o esperpento (político e social) estea máis vixente que nunca, que tamén, senón porque acaban de cumprirse cen anos de que o escritor de Vilanova de Arousa publicase «Luces de bohemia», esa gran obra atemporal na que transcende a imposibilidade de vivir nunha España inxusta. Val frisaba entón os 54 anos: case trinta antes, La Voz habia dado conta das súas primeiras andanzas públicas (un duelo cun xornalista en México); e a crítica do seu primeiro libro, «Femininas»

25 novs 2020 . Actualizado ás 16:03 h.

«Este que vedes aquí, de rostro español, quevedesco, de negra guedeja e luenga barba, son eu». Así definía Valle-Inclán a súa propia estampa nas páxinas de revístaa Alma Española, en 1903. Unha imaxe excéntrica e calculada que as súas non poucos rivais definían como «fantocheril» e que el empezara a construír durante o ano que pasara en México nos seus tempos mozos, empapándose de literatura modernista, alucinando co cáñamo índico e meténdose en toda clase de rifas (¡Ai, Val en éraa Twitter!).

Precisamente, a primeira vez que La Voz de Galicia (24-6-1892) fai referencia ao por entón estudante de Dereito que aparcara a carreira para enrolarse na aventura americana reza así: «En México, falar dun gran duelo entre xornalistas, asegurándose que o señor Valle-Inclán, redactor do Correo Español, desafiou a D. Victoriano Agüeros a consecuencia dun artigo publicado polo Tempo, periódico que este dirixe, contra a colonia española».

Detalle de la primera reseña que hizo La Voz del escritor
Detalle da primeira reseña que fixo La Voz do escritor

A biografía posterior de Val aclara que o lance non pasou a maiores; por sorte para el, posto que na mesma información La Voz dá conta doutros dous duelos eses mesmos días en México con resultados funestos, un deles con 14 tiros polo medio. O caso é que o seu brazo esquerdo non o perdería ata o seu regreso a España, a pesar de todas as historias fantásticas que el construíu ao redor desta circunstancia, como consecuencia dunha pelexa que mantivo co escritor Manuel Bo nun café de Madrid no verán de 1899. Namentres, o Valle-Inclán articulista que desembarcou de América con poncho e chapeu charro comezara a cimentar a súa carreira de escritor. Cando La Voz volve falar del, o 27 de abril de 1895, é para apuntar con grandes eloxios a súa primeira obra, Femininas. Unha crítica que non se anda con rodeos desde as súas primeiras liñas: «¡Loado sexa Deus!. de Pontevedra chéganos un libro bo, de verdade bo». E continúa o xornal: «É un escritor de boa raza. Coñecer ás leguas, léndolle, que non é dos que unha vez e outra se esforzan en producir cousas boas, malogrando o parto, senón dos que producen o bo sen esforzo». A reseña (en realidade media primeira páxina de La Voz desa data) revela tamén que o peculiar carácter de Val xa transcendera entre determinados círculos: «Un tanto desequilibrado do xuízo, pero cabal de corazón e do entendemento, ten o instinto errático dos celtas». «E —prosegue o diario— por aí anda coas súas cabeleiras tan luengas como negras, percorrendo a grandes trancos as rúas e fixando en canto ve, sobre todo as mulleres, unha mirada de paxaro de presa». A crítica de La Voz tamén inclúe unhas frases de Murguía sobre Femininas. «Todo nel resulta novo e ten o seu encanto e a súa orixinalidade, unhas páxinas nas que a poesía, a graza e o amor, esas tres deusas propicias á mocidade, deixaron a indeleble pegada do seu paso».

As bendicións xa foran botadas: xa só faltaba que aquel actor frustrado que decidira converterse en actor de si mesmo tras perder un brazo por unha absurda disputa apostase a dobre ou nada pola literatura, partindo do modernismo ata acabar levando o esperpento aos seus cuartillas.

A PRIMEIRA VEZ QUE EN LA VOZ SE FALOU DE...

COA túa SUBSCRICIÓN PODES ACCEDER A Todas As NOTICIAS PUBLICADAS EN LA VOZ DE GALICIA, DESDE 1882 ATA HOXE, BUSCANDO POR PALABRA CRAVE