Jung Chang: «Agora en China hai máis represión que nunca desde a morte de Mao»

CULTURA

La escritora Jung Chang (Yibín, Sichuan, 1952)
A escritora Jung Chang (Yibín, Sichuan, 1952) Zhang Xiaohong

A escritora indaga a historia das irmás Soong, que configuraron a China moderna

24 novs 2020 . Actualizado ás 08:51 h.

Autora de superventas como Cisnes salvaxes, a demoledora e polémica biografía Mao (coescrita co seu marido, o historiador Jon Halliday), e Cixi, a emperatriz, os seus libros foron traducidos a máis de corenta idiomas e venderon 15 millóns de exemplares. Agora Jung Chang (Yibín, Sichuan, 1952), escritora chinesa residente en Londres, publica As irmás Soong (Taurus), dentro do seu proxecto de contar a historia moderna do seu país a través de figuras fascinantes e poderosas.

As tres protagonistas da súa última obra, Ei-ling, a Irmá Maior (1889-1973), Ching-ling, a Irmá Vermella (1893-1981) e May-ling, a Irmá Pequena (1898-2003), tiveron un papel destacado na creación da China moderna. Estiveron casadas con personalidades históricas moi importantes. Dous eran anticomunistas furibundas e a outra, a Irmá Vermella, chegou a ser vicepresidenta de Mao. Os seus maridos foron H. H. Kung, primeiro ministro da China nacionalista e o home máis rico do país; Sun Yat-sen, considerado o pai da China moderna; e Chiang Kai-shek, líder máximo do país durante 22 anos, antes de Mao. «Son mulleres con vidas extraordinarias, apaixonantes, personaxes moi complexos, con luces e sombras», afirma.

-Investigou vostede a China moderna, como ve a de hoxe?

-Agora en China hai máis represión que nunca desde a morte de Mao. Está no seu momento máis álxido. Eu sempre dubido á hora de facer calquera tipo de predición porque me equivoquei no pasado. Durante moitos anos nunca pensei que China puidese ter un líder que, de xeito xenuíno, quixese devolver ao país á época de Mao, que realmente crese no maoísmo. Eu non predixen nin intuín que alguén como o señor Xi Jinping chegase ao poder. O máis importante para eles é manter o control por parte dun partido único, á vez que conseguen que a economía funcione e que o nivel de vida dos chineses sexa relativamente satisfactorio.

-Que reputación ten Mao actualmente en China ?

-O seu retrato está na porta de Tiananmen, o seu corpo no mausoleo para que a xente o adore, e a súa cara en todos os billetes, así que segue sendo venerado por parte do réxime. Agora máis que nunca desde a súa morte. Houbo un período no que en lugar do rostro de Mao nos billetes había catro caras doutros dirixentes, as estatuas de Mao foron derrubadas, o seu Libro Rojo refugado, pero está a volver. Non se pode debater sobre el, se alguén o fai pode perder a pensión ou ir ao cárcere, é moi perigoso. Estamos ante esta represión do Estado e de tal forma hase preservado a súa memoria. O réxime suprimiu eses recordos sobre Mao e a xente simplemente repite o que quere que repita.

-Que recordos véñenlle á cabeza cando pensa na época de Mao?

-Voulle dar un, aínda que pareza banal. Cando ía á escola un día dixéronnos: «Tedes que saír da clase para arrincar a herba do xardín e as flores», porque Mao dicía que telas era un costume burgués e había que acabar con todos os xardineiros. Ao xardineiro da miña escola durante a Revolución Cultural mallárono ata a morte, ou se suicidou, non lembro ben.

-Mao foi un genocida á altura de Hitler e Stalin?

-Mao é da mesma liga que Hitler ou Stalin. Foi o responsable de como mínimo setenta millóns de mortos durante un período de paz. Esa resurrección da súa imaxe e o afogo de toda crítica a Mao son moi desalentadores.

-Como é a súa situación persoal respecto de China ?

-Os meus libros están prohibidos. Cando publiquei a biografía de Mao difundiuse mediante fotocopias. Era emocionante. Pero ao longo dos anos estas copias han ir desaparecendo e agora é practicamente imposible achar na Rede unha soa mención. Despois do 2006, cando se publicou a biografía de Mao, prohibíronme visitar á miña nai, pero grazas á axuda do Goberno británico puiden visitala 15 días ao ano. É o que fixen entre o 2007 e o 2018, no que non fun porque o clima político cambiara tanto que por unha leve crítica a Mao detéñenche. Aconselláronme non ir. Este ano tampouco irei pola pandemia. Cada vez que volvía estaba como nunha burbulla, só podía ver á miña nai, que agora ten 90 anos, e á miña familia máis achegada, a ninguén máis. Iso créame moita inquedanza porque ela é fráxil e vai frecuentemente ao hospital. É o prezo que se paga por escribir a historia de China honestamente.

-Cre que o covid é unha creación de China , como din algúns, para prexudicar a Occidente mentres alí está controlado?

-Non sei. Temos que agardar a que haxa investigacións independentes con científicos internacionais. Para chegar á verdade hai que profundar, porque moitas veces as cousas non son como parecen. En canto a se está controlado, China ten un nivel de control que non pode ter unha democracia occidental. Se che din que quedes no teu piso, non che moves, poden rastrexar a todas as persoas. O Goberno sabe perfectamente a quen viches e onde has ir. Eu antes morro de coronavirus que padecer este control imposto.

A nena que rompeu o seu primeiro poema por medo ás represalias

Jung Chang conta que sempre quixo ser escritora, pero na China de Mao resultaba imposible, porque «practicamente todos foron perseguidos, moitos acababan no gulag ou eran executados». Mesmo escribir para un mesmo era perigoso. «Tiña 16 anos, estaba na cama puíndo o meu primeiro poema, escoitei un golpe a porta e era a Garda Vermella, que entrara no noso piso. Se o atopaban, a miña familia e eu teriamos tido problemas, polo que saín correndo ao lavabo, rompino en pedacitos e tirei da cadea», relata. «Os anos seguintes traballei como campesiña, operaria do metal e electricista», lembra. Durante a Revolución Cultural a súa familia caeu en desgraza. Tras o falecemento de Mao, en 1976, «China empezou a cambiar, déronme unha bolsa, fun do primeiro grupo de chineses que chegamos ao Reino Unido». En 1982 obtivo un doutoramento en Lingüística na Universidade de York. «Xa podía escribir, pero abandonoume o desexo de facelo, chegara a un mundo completamente distinto, era como aterrar en Marte, e quería dedicar cada minuto a empaparme de el», evoca. «Escribir para min é mirar atrás e cara a dentro nun pasado que nese momento quería esquecer, pois era moi doloroso para min», sinala. En 1988 a súa nai foi a Londres e empezou a contarlle «historias súas, da miña avoa, a súa relación co meu pai, non podía parar». Cando aos seis meses marchouse, deixoulle 60 horas de cintas gravadas e así foi como empezou a escribir Cisnes salvaxes, publicado en 1991. Despois abordou a biografía de Mao, «porque dominaba toda a miña vida interior e alterou completamente a de millóns de persoas».