Darío Villanueva aborda a relación entre palabra e imaxe na obra de Valle-Inclán, Cela e o «Quixote»
12 oct 2020 . Actualizado ás 09:17 h.A relación entre cine e literatura, entre imaxe e palabra, é central no Quixote antes do cinema: filmoliteratura (Visor), un volume no que Darío Villanueva (Vilalba, 1950) reúne e reelabora unha decena de textos seus sobre esas frutíferas retroalimentaciones entre ambas as artes, ademais de examinar a cinefilia de autores como Valle-Inclán e Pardo Bazán.
O volume ábrese cun texto que bebe do discurso de ingreso de Villanueva na RAE e que dá título ao volume. O Quixote antes do cinema é un achegamento á gran novela de Cervantes desde a premisa de que resiste a comparación coas obras de Shakespeare á hora de calibrar a presenza nas súas páxinas de elementos do que se chamou «precinema», é dicir, estruturas e recursos narrativos posto en xogo polo cine pero que xa se achan en obras literarias moito anteriores aos irmáns Lumière. Villanueva examina como Cervantes saca partido á vista e ao oído, nun libro esencialmente dialógico, e que, como o cine, busca estimular a «admiración e alegría» do receptor.
Como corresponde ao comparatista que é, Villanueva desprega unha trama de referencias cruzadas que achegan profundidade ao seu discurso e argumentos, que vai desde adaptacións shakesperianas de Olivier e Branagh e os ensaios de Harold Bloom á primeira escena cinematográfica tomada do Quixote e datada en 1898.
De igual modo, o capítulo Valle-Inclán e o cine pon o foco nos elementos narrativos e dramatúrgicos da obra do escritor galego que deixaron pegada no cine, como a fragmentación ou o esperpento e a escritura de guion cinematográfico que case é Luces de bohemia. Tamén se detén na cinefilia de Val, a cal non lle impedía exercer a crítica: a súa aversión ao «mal gusto ianqui» tería podido asinala hoxe día sen apenas modificar a súa postura.
Esa cinefilia do autor é propio dun momento en que a afección polas películas prendeu nos ambientes culturais, como ilustra o Cine Club da Residencia de Estudantes. Xa en 1915 Emilia Pardo Bazán escribira que o cinematógrafo «chegou á perfección».
Camilo José Cela, coa adaptación, entre outras cuestións, que Ricardo Franco fixo da familia de Pascual Duarte e unha análise das narrativas literaria e fílmica na colmea, tamén fai a súa aparición no libro, do mesmo xeito que Thomas Mann, Visconti e Roman Polanski.