O gran cine do desasosego irrompe con «Beginning»

josé luís laxa SAN SEBASTIÁN / E. LA VOZ

CULTURA

La directora georgiana Dea Kulumbegashvili, en San Sebastián
A directora xeorxiana Dea Kulumbegashvili, en San Sebastián Juan Ferreiro | Efe

«Explota, explota», musical kitsch onde Ingrid García Jonsson e Verónica Echegui reivindican o universo de Rafaella Carrá

24 sep 2020 . Actualizado ás 09:11 h.

Outros días virán. Tras a pesarosa xornada do luns, este festival viviu este mércores a irrupción dunha obra das que removen o piso e xeran un eco, unhas ondulaciones que rebotarán desde o Kursaal como onda expansiva. Porque a xeorxiana Beginning é desas películas que chegou para quedar, da mesma forma que a súa directora debutante, Dea Kulumbegashvili, apunta unha coraxe e unha radicalidad lúcida que indican que pronto será un habitual do cartel dos principais festivais internacionais. De feito, Beginning é a primeira película -de entre toda a cuadrilla de títulos co selo ou virus Cannes Label que alagan esta edición rara de San Sebastián- da que tes certeza de que, de poderse celebrar o gran conciliábulo do cine en Francia, si tería formado parte da competición pola Palma de Ouro. Aquí é, de lonxe, o filme esencial destes seis días e, case con certeza, dos tres que restan. Pero é probable que non gañe se atendemos á larguísima tradición de desacertos nos xurados de Donosti.

Parte Beginning do regueiro dun literal incendio -o dunha comunidade de testemuñas de Jehová, atacada por un grupo extremista- cuxas chamas irradian tempestades lumínicas na excepcional fotografía de Arseni Khachaturan, outro nome para anotar, cuxo traballo coas cores é outro achado de leste filme onde as sombras máis escuras dialogan con estalidos de luz. Dese lume agresivo do seu arranque, Beginning vaiche emboscando cara a un cul de sac de violencia atmosférica inusitada. A ameaza dunha forza innominada -pode ser un corpo parapolicial nun país sen regras- preséntase no salón da muller do líder desa comunidade relixiosa. E ese tipo que a somete a unha situación de acoso verbal irrespirable -que terá continuidade no leito dun río, nunha secuencia formidable, filmada na distancia, onde a banda sonora esconde a furia infinita que avizoras, a oculta no enganoso ruído dunhas augas calmas- é o elemento de disrupción a través do cal Dea Kulumbegashivili vehicula os medos, as inseguridades, as insatisfaccións e os desexos íntimos da muller, unha actriz tamén soberbia, Ia Sukhitashvili.

Un larguísimo plano en picado filma o seu rostro e asimila as proporcións descomunais, literalmente bíblicas, do seu drama, as contradicións que saen á luz ante esa ameaza, ese terror materializado nesta película que fala -outra vez- da violencia nun estado errado. Esta obra de bautismos de lume, de auga, de morte, ofrece algún flanco débil cando o seu mozo director se deixa levar -no tramo final desta navegación polo desasosego- polos cantos de sirena de certo ataque de auteur , que se incrustan na pantalla como unha impostación. Pero que non empequenecen as dimensións da coraxe e a fortaleza mineral da obra que acabas de ver. Algúns queren invalidala como cine da crueldade. Coma se o lado escuro da natureza humana non leva -cando é tratado dun modo orgánico e cunha altura creativa mayestática- cara á lucidez.

A outra película na sección oficial, a arxentina Nós nunca morreremos, de Eduardo Crespo, é estimable que corre o risco de quedar esmagada pola opulencia do filme xeorxiano. Crespo é habitual director de fotografía doutro director de dilatada traxectoria, Santiago Louza. E con el comparte aquí a escritura dun guion de trazo limpo, que non superficial. Fala da pervivencia dun morto, no traxecto que unha muller e o seu fillo acoden ao pobo onde, baixo unha ponte, leste foi atopado morto por causas naturais. A historia de Crespo e de Louza transitan por esa ruta do duelo con elegancia. Esbozan en velados flash-backs momentos cotiáns do desaparecido. Ata unha primeira e finxida morte, para chancear coa súa noiva. É cine terso, que se move sen estridencias na liña de sombra onde os vivos creen percibir, sen malabarismo nin truculencia algunha, a presenza do que se foi.

O espírito de Raffaella Carrá

Existía certo morbo por ver o que daba de si Explota, explota, que parte da idea bastante tola pero suxestiva de enhebrar un musical kitsch a partir dos hits setenteiros de Rafaella Carrá. A película do primerizo Nacho Álvarez é un caso de obra de evidente torpeza pero que, na súa proposta desacomplejada, ofréceche algúns momentos delirantes como ese ficcionado top-less feminino en plena televisión do tardofranquismo, con Ingrid García Jonsson magníficamente despendolada e un Carlos Hipólito impagable nese sosias patillero do cantante Django. Incomoda algo a trivialización excesiva dese tramo final da ditadura (a base argumental da película é a censura na televisión e o galán, encarnado por un actor Fernando Guallar, é o estereotipo dos mozos do Preu do máis rancio franquismo sociolóxico). Xa se sabe, nestas operacións nostalxia acríticas sempre hai o risco de pasarse na humorada. Pero non é grave. Gózase de actores eminentes como Pedro Casablanc, do dueto de mozas -García Jonsson e Verónica Echegui- que remedan os roles da guapa e a simpática (outro anacronismo intencionado). E pregúntasche por que razón, xa que a película ten como espírito musical á Carrá, non se elixiu situar realmente a acción nos anos reais da Transición nos que a italiana habitaba nos salóns de media España: aqueles, moito máis interesantes, cando Uri Geller dobrada tenedores e Lola Flores perdía o pendente en Florida Park. E da vida privada da Carrá nin palabra, que iso está nos papeis do Cesid. Ou por aí.