O filme «O ano do descubrimento» desencuaderna o libro de ouro da Transición
CULTURA
O cineasta murciano Luis López Carrasco documenta a reconversión industrial como un acto salvaxe que define a derrota absoluta da esquerda. A cinta estréase no Festival de Róterdam
28 ene 2020 . Actualizado ás 08:51 h.O mesmo día e á mesma hora que no oropel de Málaga repartíanse goyas e goyitas, no Festival de Cine de Róterdam nacía, a golpe de algo tan subversivo como a verdade, a que este cronista considera unha das máis grandes películas frontalmente políticas que teña coñecido o cine español desde que Jaime Chávarri filmou O desencanto, fai case medio século. O ano do descubrimento, do murciano Luis López Carrasco, comparte coa obra de Chávarri un ton de elixía maldito, desolador e forense. Pero con bisturí de aceiro a lume. Se coa familia Panero desvestíase a panoplia apolillada do franquismo como mascarón, para deixar ver que a épica daquela ditadura era só po, no ano do descubrimento as testemuñas da reconversión industrial do sector naval de Cartaxena desmochan a ritmo de machetazo verbal a fronda que espesó e deu empaquetado ao libro de ouro da Transición. E o desencuadernan. Sacan á luz nun prodixio documental de 200 minutos (e cada un deles leva dentro unha mina) unha desas zonas escuras do noso tempo relegada ao esquecemento: a que culminou coa queima en Cartaxena do edificio do Parlamento murciano no 92, tras a exacerbación dunha intervención policial exasperada fronte ás protestas sindicais. E mentres, en Barcelona e Sevilla España era unha festa.
É O ano do descubrimento obra-manifesto de denuncia coral que non só recupera o que foi a trituración económica dunha rexión, senón que canaliza un caudal narrativo cristalino que espejea e explica tanto a derrota absoluta, con armas e bagaxes, da esquerda social (mentres na Moncloa o mandato socialista cumpría un decenio) como a proxección actual daquel proceso traumático nunha comunidade como a de Murcia, na que o desastre político e ideolóxica faise indisociable e revélase como osmótica con este presente do máis pesadillesco dos desencantos: aquel en o cal Vox acada nesta provincia as súas maiores cotas de voto en todo o país.
O ágora da churrería
A montaxe de exploración dese pasado en sombras que se abateu sobre os postos de traballo industriais de Cartaxena escenifícao López Carrasco no ágora dun café-churrería de Cartaxena, Tana. Cun tratamento visual que se asemella ao das gravacións domésticas dos 90. E con testemuñas -sindicalistas, cidadáns de todo pelame, mozos do precariado e anciáns nostálxicos do cuarentañismo, ou sociólogos; pero nunca políticos, pero nunca tertulianos- cuxo relato, disposto na duplicidade da pantalla partida, é o río que parte do drama local, da descuartización da Bazán máis fráxil e inerme, un río que sinfónicamente vai acrecentando a súa corrente cara a derívaa da socialdemocracia, o triunfo insaciable do neoliberalismo e a actual democracia descuajeringada.
O ano do descubrimento resulta, en efecto, unha epifanía: a de tomar conta de canto hai de pusilánime nun cine español que -desde o estrañado Joaquín Jordá- non foi capaz de enarborar o discurso dunha pantasma que agora, fóra do seu rol, xa apenas percorre Europa: o dunha clase obreira desasistida de imaxes, de cámaras, de luces e micros sobre o seu disgregación. Pois para iso chegou o filme de López Carrasco: para erixirse en acto de bravura e de memoria deses seres disgregados aos que queda a palabra. E porque, na onda da posverdad, non hai nada máis revolucionario que os feitos do que foi unha escabechina social. Dese empeño sae O ano do descubrimento como obra de mobilización que entronca co cine político universal de alcance indomeñable.