Manuel Vilas: «A alegría é un sentimento superior á felicidade, máis atávico, primitivo»
CULTURA
O escritor proclámase finalista do Planeta cunha novela sobre a procura vital dun home de mediana idade
16 oct 2019 . Actualizado ás 10:55 h.Manuel Vilas (Barbastro, 1962) foi finalista do Planeta cunha novela sobre un home de mediana idade titulada Alegría, un concepto que, advirte, difire do da felicidade. «A novela narra a maduración dun home ao redor da procura do significado da vida. Na mocidade non che preocupa, vives e xa está. Pero a partir dos 50 fasche estas preguntas. E dáse conta de que o sentimento que mellor determina o que é a vida é o da alegría, que ao meu xuízo é mellor que a felicidade, que é algo moi social, algo moi vinculado ás redes sociais, eses estados de marabilla. Pero a alegría é un sentimento superior, máis atávico, primitivo, que vén da contemplación da natureza, da relación do corpo en movemento co mundo», reflexiona.
-Felicidade ten un antónimo claro, infelicidade, pero os opostos de alegría son máis complexos.
-Tes máis dificultades para atopar antónimos. Tamén é verdade que a min me gustan os títulos dunha soa palabra. Alegría é unha palabra que soa tanto en español e ao ser tamén poeta as palabras éntranme polo son. A historia que quería contar é a dun home que busca desesperadamente a alegría, que en todo o que ve necesita atopala. Nun mundo onde reina a desesperación colectiva, como é o actual, lembrar a existencia de sentimentos como un patrimonio moral da xente fronte a tanta agresión política, parecíame importante. Vivir é un éxito, partamos de aí. Ese é a mensaxe.
-Mencionou esa dimensión colectiva. O seu personaxe encarna ese momento social?
-Si, creo que estamos nun momento bastante terrible. Hai outra palabra tamén, que é desmoralización. Vivimos un momento de desmoralización das clases medias e tempos, sobre todo en España, dunha mediocridade política importantísima. Xa non falo de esquerdas ou dereitas. A cidadanía non sente que os seus problemas se solucionen a través da vía política.
-Reivindica tamén o humor, que non é tanto unha manifestación externa de jovialidad, senón un mecanismo de autodefensa.
-É un mecanismo de autodefensa e de intelixencia. Eu co humor sempre me entendo ben. É unha man tendida ao outro, unha forma de comprendernos, de parar as agresións. É importantísimo. Este é o país de Cervantes e de Berlanga, tengámoslo presente, porque nos pode axudar un pouco, e máis nos dramas últimos que vive a sociedade española. A políca non sabe traer á cultura para desenredar todo o horror que temos. Conviría que tivésemos políticos que lesen máis literatura española e que visen cine español. Dá igual de esquerda ou dereita, pero terían que ver cincuenta veces O verdugo, de Berlanga. A ver se se dan conta, en fin, do humor e de como é este país. Os políticos dos 80 tiñan máis cultura. Lían máis libros ou vían máis cine. Pero cando oes falar un político dásche conta de que non leu nada, non sabe nada.
-O seu anterior libro estaba moi centrado na súa familia, e aquí tamén hai unha presenza importante. E, ao contrario da famosa frase de Tolstoi e as familias felices, aquí o emparenta coa alegría.
-O que fai Tolstói é pór á familia como centro do discurso literario. Eu iso fíxeno en Ordesa e fágoo con Alegría . Fágoo por unha cuestión moi doado de entender: creo que é o sitio onde o capitalismo ten dificultades para entrar. Onde as relacións humanas non están presididas baixo a idea do interese. En calquera outro tipo de relacións son mercantís, as profesionais, incluso as sentimentais ou de amizade. Moitas veces a amizade son coincidencias nos intereses. Eu quería ver o sitio onde é puro todo. Evidentemente, tamén hai familias tráxicas, pero quería ver esa forza biolóxica de pais e nais cara aos seus fillos, primitiva, atávica, que fai que o capitalismo non poida entrar aí. Aquí non compramos nin vendemos, só estamos.