Isabel Coixet: «Con 'Elisa e Marcela' quixen facer unha historia de amor como as de Douglas Sirk»
CULTURA
A directora recolleu o premio da Semana de Cine de Betanzos, que proxectou a súa filmografía
19 jul 2019 . Actualizado ás 20:10 h.A filmografía de Isabel Coixet (Barcelona, 1960) foi a protagonista da Semana de Cine de Betanzos, cuxo premio recibiu este xoves a directora. Unha retrospectiva para o espectador pero que tamén pode invitar á creadora a facer balance.
-Que pensa cando ve o programa con todos os seus filmes?
-O bo e o terrible é que me vexo a min. Véxome desde os meus balbuceos iniciais a ese querer dicir cousas e non saber como dicilas. Pasaron moitos anos entre a miña primeira e a miña segunda película, onde creo que aprendín a vivir, non se se a rodar, pero a vivir si, un pouco. E ás veces penso que realmente é moi sorprendente ter cumprido ese soño de infancia de facer películas. Eu só sabía que quería estar detrás. Lembro un momento onde me levaron, porque a miña avoa traballaba nun cine -era recadadora no Texas en Gracia , que aínda existe-, á cabina de proxección e o señor da proxección dicíame «isto é a película» e ensinábame as latas. E logo eu vía o feixe de luz que facía que se movesen as imaxes e xa só isto ségueme parecendo máxico, mesmo aínda que sexa o dixital. O que un vive e respira e mórrese póidase rodar e logo poder volver ver ségueme parecendo algo máxico. E que por moi accesible que sexa, que agora hai xente que fixo películas co iPhone, e que ademais non están mal, é aquilo que dicía Godard: «Pódese rodar calquera cousa, pero calquera cousa non é calquera cousa».
-«Elisa e Marcela» como proxectou arrincou fai máis de dez anos. Que condicións había agora para que puidese facerse?
-Un dos factores que permitiu que a película existise é que Netflix deuse conta de que hai un público para iso. Moitos produtores que a tiveron antes pensaban que si, que era interesante, pero moi minoritaria. Hoxe podo dicir que grazas a Netflix a película estase vendo en todo o mundo. Cada día, todos os que participamos recibimos a resposta de xente de todo o mundo, desde Arabia Saudita, Singapur a Líbano, Brasil… Xente que se sente tocada. Déronse conta de que hai un público.
-É unha historia moi vinculada a un tempo e un lugar, pero, en esencia, universal.
-Creo que ten un valor clásico, universal, sempre o vin así. Estamos nun momento no que tamén moita xente minimiza, coma se dixésenche que hai outros problemas máis importantes que leste. E moita xente dime que na Galicia dese tempo, e é verdade, moitas mulleres vivían xuntas e non tiñan que montar ese número, vivían como «amigas». Pero elas non quixeron iso. Sempre dixen a quen queiran saber todo sobre esa historia que vaian ao libro de Narciso de Gabriel, que para min foi fundamental, aínda que eu quería facer outra cousa. Quería facer unha historia de amor como as de Douglas Sirk, sobre todo porque é o meu territorio. Tamén tivemos que facer moitos sacrificios porque se rodou en catro semanas pero cun equipo entregado, un dos mellores que tiven nunca, cunha ilusión moi grande, porque é unha historia que merece a pena ser contada. Hai cousas nas rodaxes que ao final traspasan a pantalla.
-Emily Mortimer, que protagonizou «A librería», contou nunha entrevista que loitara porque esa película se fixese. A do cine debe de ser unha industria moi difícil para que custe facer un filme como ese.
-É unha industria moi difícil se queres facer o tipo de cine que eu quero facer. Se queres facer Os Vengadores 7, non. Pero hai que relativizar. É moito máis difícil sobrevivir como un científico neste país ou nunha granxa ecolóxica de cabras. Todo o que merece a pena é difícil por definición. Hai momentos que o agricultor perde unha colleita eu estiven traballando tres anos nun proxecto, e case me mato, e logo a película non lle gusta a ninguén, o produtor non che paga, estiveches traballando en circunstancias moi duras, a 18 graos baixo cero, case che queimas un pé. E non sae nada. Que é o peor que lle pode pasar a un cineasta? A min pasoume. Bo, non, teño un amigo ao que lle pasou algo peor, que se lle queimou un negativo e o laboratorio non pagara o último prazo do seguro. Todos os traballos teñen risco. O noso é máis vistoso, simplemente. Hai actrices, esta cousa da premiere, a alfombra vermella, que para min está tan afastado do traballo en si, que o vivo cun pouco de bo, hai que facelo. Pero que ten que ver co que fago. Nada.
-En «A librería» a novela «Lolita» de Nabokov desempeña un papel importante. Aínda segue suscitando polémica, igual que agora se examinan moitas obras en función dunha suposta mensaxe moral, chegando en ocasións a pedir a súa prohibición ou retirada. Poderíase aplicar a frase de Penelope Fitgerald que incluíu na película: «Escribe biografías sobre persoas ás que admiras, pero ficción sobre os que se equivocaron ou son malvados».
-É todo parte da natureza humana. No caso de Lolita , penso que a dúbida que ten que o personaxe de Florence [a libreira do filme] é lexítima, porque vai facer un investimento neste libro. É curioso, como para min de todas as lecturas que fixen aos anos de Lolita a novela cambiou para ben. Porque creo que está claro, polo menos eu síntoo así, o punto de vista de Nabokov. Pero hai outras cousas, outras obras, que a pesar de que non sei de certo que pensar do seu autor... o outro día comprobeino vendo Manhattan, que sempre adorei. De súpeto, a relación do personaxe de Woody Allen coa nena de 16 fáiseche canto menos estraña. De feito, non puiden acabar de vela. É curioso, a primeira vez todo che parece bonito, non tes pensado nada, e agora coas cousas que sabes ou que non sabes, porque creo que ninguén neste caso ninguén sabe realmente que fixo ou non, hai algo que cambia en ti. Ver aquela nena inocente cun señor de 42 anos e que a todo o mundo lle pareza normal, pois non é normal. Non o é e non o pode ser. Non é madura. Eu non digo que a experiencia da vida non faga entender mellor as cousas, pero si que hai un pouso a partir do cal podes opinar ou sentir ou vivir, cando tes 16 por moi madura que sexas, non me vale.
-Se alguén tivese que rodar un filme sobre os últimos anos en Cataluña, veo máis como un «thriller» político de Pakula ou no estilo dos Monty Phyton?
-Eu creo que me inclino máis polo Dúo Sacapuntas [risos]. Non se se temos sentido do humor suficiente para poder facerlle xustiza ao tema. Desde fai bastante intento non saber, a verdade. É a primeira vez na miña vida que prefiro ler calquera cousa na que non haxa un suplemento do que pasa na miña terra porque vexo unha especie de día da marmota do que non sabemos saír. E ao final, como cidadá, quero outras cousas. Que a enerxía dos políticos gaste noutras cousas, pero vexo o brexit ou a Salvini, por non dicir todo o que pasa en Hungría... Todos, como cidadáns, queremos unhas cousas moi básicos e logo hai alguén que inventa desexos que me parecen antinaturales. A supremacía é para min antinatural: crerche mellor que o de ao lado. A partir de aí creo que non se pode crear nada bo, pero esa é a historia da humanidade. Se cadra ao final as cousas melloran, non?
Entre unha serie para HBO e un documental do Holocausto
O último proxecto de Coixet non é unha película, senón unha serie para HBO. Foodie Love, protagonizada por Laia Costa e Guillermo Pfening, é «unha historia de amor entre dúas persoas de trinta e pico, intelixentes, sensibles, complicados e que van achegándose, afastándose», segundo a directora. «Durante moito tempo resistinme a facer unha serie de televisión, talvez porque hai series que me gusten pero que non me enganchan. Isto de sentarche e ver catro horas seguidas, non. Podo ler un libro dunha sentada, pero non unha serie, non sei por que. Imaxínome que son cousas xeracionais. Pedíronme no pasado que fixese dous capítulos de Homeland , ou dous de True Blood, ou destas series. Entrar nun proxecto que ten unha traxectoria, no que ao final es un artesán, con todo o meu respecto aos artesáns, pero dalgún xeito es sustituible, intercambiable. Non me facía ilusión. Xurdiu o proxecto de HBO, que me ofreceu a posibilidade de crear algo desde cero. Presenteilles algo que levaba moito tempo pensando e que me parecía que non era unha película, cunha estrutura que me parecía próxima á das series cando eu nunca escribira unha. E gustoulles a premisa», lembra.
A Coixet tamén lle gustaría facer un documental sobre o libro Todas as cousas que me preguntaron sobre o holocausto, escrito por unha sobrevivente de Auschwitz. «Onte [polo mércores] cumpriu 96 anos. Está lúcida, pero fráxil», describe a cineasta, consciente de que o tempo aprema. «Canto tempo queda para facelo?», pregúntase. «E por que quero facelo? Porque me parece que a xente esquece moi rápido e hai que lembrar as cousas que poden pasar e que os xuízos e palabras que emitimos, por moito que queiramos evitalo, van perforando. Está comprobado que cada vez hai máis xente que nega o Holocausto, a pesar da literatura e o cine que se fixo sobre el».
