O Nobel participa na Universidade da Coruña nun seminario sobre a súa obra
21 mares 2019 . Actualizado ás 23:29 h.A próxima semana cumprirá 83 anos e leva máis de 60 escribindo. «Traballo todos os días, si. Traballo sete días por semana, doce meses ao ano, pero gozo moito», asegurou onte Mario Vargas Llosa no Reitorado da Universidade da Coruña, onde hoxe participará nun seminario internacional sobre a súa obra. «Asisto con moito temor porque os investigadores, os críticos, xeralmente saben moito máis dos meus libros que eu mesmo, e síntome un pouco intimidado», chanceou.
En apenas un cuarto de hora, o Nobel despachou sobre literatura, de onte, hoxe e mañá, pero tamén sobre política, e mesmo sobre televisión e os novos modos e modelos de comunicación, información e entretemento. «O gran problema do noso tempo non é a censura, é a mentira disfrazada de verdade», reflexionou en voz alta o escritor, para quen «a gran revolución audiovisual da nosa época fixo que a censura practicamente sexa imposible».
Insistiu no impacto das «posverdades, as mentiras que teñen aparencia de verdades, que se difunden e teñen un efecto sobre o conxunto da sociedade». E fíxoo a continuación de rememorar os seus inicios no mundo editorial. Agora, que está xa traballando nunha nova novela situada en Centroamérica, «que ten raíces históricas, pero tamén moito de fantasía e imaxinación», lembrou que para publicar a súa primeira ficción, A cidade e os cans, chamou a distintas portas, pero foi o crítico Claude Couffon -o mesmo que me cambiou un final e mellorou considerablemente ese capítulo»- quen lle falou dun español, Carlos Barral. «El cambiou a miña historia como escritor», valorou Vargas Llosa. Agonizaban os anos 50 e Barral «entusiasmouse co libro». Tras unha batalla de case un ano contra un sistema de censura que pretendía «practicamente masacrar a novela cos cortes», o seu primeiro título saíu ao mercado «con só sete frases cambiadas que na segunda edición, Carlos Barral, que era capaz de facer esas cousas, restaurou», explicou o autor.
«A gran revolución audiovisual fixo que a censura sexa practicamente imposible»
Fixo pois unha acesa defensa da liberdade creativa: «A censura é venenosa non só para a literatura, senón para a arte, para a cultura en xeral e sobre todo para a política», dixo o narrador, para quen «existen unhas leis, uns códigos, e se algún libro delinque contra esas leis que iso se resolva ante o poder xudicial», sinalou antes de tachar de «absolutamente inaceptable» o control do pensamento e da cultura. «Iso envenena a cultura, a desnaturaliza profundamente. Entón -engadiu- os escritores empezan a escribir contra a censura e iso tamén é unha forma de desnaturalización da liberdade». El, que se fincou en Madrid tras perder as presidenciais peruanas contra Fujimori en 1990, falou tamén da situación política española hoxe, que cualificou de «complicada». «De todas as maneiras, eu son optimista», reconsiderou ao lembrar a súa primeira visita ao país, en 1958, cando se atopou «unha España moi distinta á de agora, moito máis pobre, moito menos democrática, moito menos aberta, moito menos próspera, unha España que non estaba integrada a Europa, senón que parecía defenderse de Europa cunha serie de murallas, de fronteiras moi estritas». Ao seu xuízo, a transformación dos últimos 40 anos, coa democracia «foi realmente extraordinaria». «As novas xeracións non saben o que teñen, non saben o que España progresou desde entón, as oportunidades que se lles abriron», concluíu.
Entusiasta de «The Wire», pero máis de Malraux
A vida e a obra de Vargas Llosa, do mesmo xeito que a de Gabriel García Márquez, será pronto o guion dunha ficción televisiva, algo que non parece desagradarlle ao Nobel peruano. «Eu son un entusiasta das series, eu vexo series e non teño ningunha vergoña en dicir que me divirto moito... con algunhas, coas boas», confesou onte. Opina que son unha especie de resucitación dun xénero antigo, xa que «retoman unha vella tradición, que é a tradición das novelas por entregas, as novelas do século XIX que escribiron grandes escritores, como Víctor Hugo ou Dumas».
Aínda que mesmo detallou Vargas Llosa as que máis lle gustan, The Wire e a española A casa de papel, o escritor quixo puntualizar: «Se me dan a elixir, eu quedo cos libros de todas as maneiras. Eu creo que as series, incluso sendo algunhas delas moi boas, moi orixinais, están por baixo do que significan os grandes libros».
Por iso, na actualidade sobre a mesilla ten un par de obras. «Estou a ler dous libros á vez, antes non o facía, non era capaz», dixo. Un de Guillermo Carneiro Hoke, xornalista peruano que viviu no exilio. Trátase dunha historia de Centroamérica, «un libro de fantasía do horror» en palabras de Vargas Llosa, formado por crónicas sobre os ditadores: «Foron moitos, e seguen sendo algúns deles bastante feroces aínda», apuntou. Ademais, «releo moito», engadiu para reivindicar A condición humana. «Cegoume desde a primeira vez que a lin. Malraux é un dos grandes escritores do século XX, inxustamente relegado, inxustamente esquecido, eu creo que por razóns políticas», opinou Vargas Llosa. Con certa similitude coa súa propia biografía, lembrou que o autor galo mostrou na súa mocidade unha marcada tendencia esquerdista e acabou sendo ministro de Charles de Gaulle. «Esa decisión política que caracterizou o que facía, o que escribía nos últimos anos, fixo que o marxinen moito. Eu creo que entre as mellores novelas do século XX debe figurar A condición humana», insistiu.