Laura Restrepo: «Sempre procurei que os meus libros sexan unha mestura de ficción e realidade»

Begoña Íñiguez LISBOA / CORRESPONDENTE

CULTURA

Restrepo participó en los festejos del 113.º aniversario de la librería Lello, en Oporto
Restrepo participou nos festexos do 113.º aniversario da librería Lello, no Porto Sáshenka Gutiérrez | EFE

A narradora colombiana aspira a que a súa obra acade en España o nivel de vendas que ten en Latinoamérica

22 ene 2019 . Actualizado ás 08:09 h.

Trinta e tres anos despois de publicar o seu primeiro libro, Historia dun entusiasmo, unha especie de crónica novelada sobre o proceso de paz entre o Goberno colombiano e o grupo guerrilleiro M-19, a escritora e xornalista Laura Restrepo (Bogotá, 1950) fala en Portugal da súa última narración, Os divinos (2018), e dos avatares da súa obra. Faino en Lello, no Porto, onde viaxou para participar nas conmemoracións do 113.º aniversario da emblemática librería.

Restrepo atesoura unha intensa vida de creación literaria, con 21 libros publicados, e tamén de activismo político no seu país, no que formou parte da comisión negociadora co citado M-19. É máis, tivo que exiliarse en México e España, polas ameazas recibidas. Gañou numerosos premios, como o da Crítica francesa en 1998. A súa narrativa incisiva e crítica -que destapa unha tras outra as inxustizas do seu país, metendo o dedo na chaga sobre as diferenzas de clase e os privilexios en Colombia- convertérona nunha das grandes escritoras latinoamericanas contemporáneas, cuxa obra foi traducida a doce linguas. Aspira a que as súas novelas logren en España unha recepción tan boa como en América, confesa para acabar proclamando: «Vivo feliz nunha casiña rodeada de montañas, e de moita paz, no Pirineo catalán, onde me concentro e escribín Os divinos, o meu último libro».

-Que importancia ten para vostede Portugal?

-Atópome moi a gusto aquí, onde viaxei varias veces por motivos profesionais e persoais. Do mesmo xeito que me ocorre en España, en Portugal respírase autenticidade, raíces comúns e mestura de culturas que se unen, como a árabe, a africana, a brasileira, nos costumes e na linguaxe, que nos enriquecen. É algo que se nota na pel nada máis chegar e que nos fai sentir como en casa.

-Que sente nunha librería con tanta historia como Lello?

-Esta librería é unha das máis admiradas do mundo, non só pola súa beleza, tamén por ter o aire místico e magnífico dunha igrexa de pensamento libre, para crentes e non crentes, un lugar de recollemento, que nos rodea de saber e de cultura. Ademais de ser un lugar aberto a calquera que estea de paso pola cidade.

-Cre que se coñece suficientemente a súa obra en España, país onde reside habitualmente?

-Curiosamente, a pesar de residir e de ter gañado varios premios en España, como o Alfaguara de Novela e o Arcebispo Juan de San Clemente, moitas persoas non coñecen a miña obra. Non conseguín chegar ao gran público e vender tantas obras como en América. É unha pena porque me gustaría que as miñas novelas, que falan dunha realidade que se pode extrapolar a calquera país, tivesen tanto éxito en España como alén do charco, en Colombia, México, Arxentina, Venezuela, onde si que son coñecidas e teño unha relación moi cálida co público. Dous das miñas obras que se leron moito en España, como Delirio e A noiva escura, aínda que, desafortunadamente, coas últimas, non ocorreu igual.

-«Os divinos» baséase nunha historia de feminicidio no seu país, do 2016. A que se debe o éxito logrado en Latinoamérica?

-Creo que moitas persoas ao lela conseguiron recapacitar e comprender o tecido social, os privilexios de clase e o machismo que abundan aínda en Colombia, e noutros países próximos, que fixeron posible que durante décadas se lles permitise a algúns facer o que lles dese a gana, pasando por amais da lei. Por sorte, as cousas está a cambiar na sociedade, como ocorreu en España co caso dos da manda, acusados da violación grupal cometida contra unha moza en Pamplona.

-Como definiría o seu estilo?

-Sempre procurei que os meus libros sexan unha mestura de ficción e realidade. Baséome en feitos reais. Fago sempre unha investigación meticulosa dalgún acontecemento, como ocorreu cos divinos. Logo convértoo en ficción, para que o lector senta que lle están contando a súa propia historia. Tamén me interesa moito a dignidade dos meus personaxes, sobre todo dos femininos, que case sempre se atopan en situacións difíciles. Son colombiana e os duros problemas do meu país ven, sin duda, constantemente, reflectidos nas miñas obras.

«En Galicia obtiven o meu primeiro premio en España»

No ambiente acolledor e único creado polos andeis centenarios da Lello, repletas de libros, e o paso de miles de lectores de todo o mundo, Laura Restrepo asegura: «Encantaríame volver a Galicia, onde obtiven o meu primeiro premio literario en España, o Arcebispo Juan de San Clemente, no ano 2003». En terras galegas atópase moi cómoda, incide: «Estiven varias veces en Galicia, en Santiago, na Coruña, na Costa da Morte, e síntome como en casa». É amiga do escritor Manuel Rivas, ao que coñeceu a través da colaboración con Médicos sen Fronteiras; del di: «Admíroo como presenta e como escritor, é xornalista como eu», advirte para concluír: «Únenos a visión crítica dos xornalistas, a estreita relación cos nosos lectores e o compromiso coas causas que consideramos xustas».

-É certo que colabora como voluntaria coas causas que considera xustas?

-Efectivamente. Colaboro moito con Médicos do Mundo, oenegué coa que realicei voluntariado en diferentes países como a India, Somalia, Etiopía... E tamén dei bastantes charlas con eles en Galicia.

-Dos 21 libros que publicou cales recomendaría a quen non coñeza a súa obra?

-Caramba, resúltame moi difícil facer unha selección... Talvez A noiva escura e Delirio, polo que gañei o Alfaguara de Novela, e tamén o máis recente, Os divinos. A estes dous últimos sepáraos un lapso de quince, desenvólvense en Colombia e poden servir para coñecer o meu estilo e a miña forma de escribir. En ambos utilizo o bogotano, o xeito típico de falar de Bogotá. Os divinos escribino na miña casiña do Pirineo catalán, onde resido e consigo concentrarme, illarme do mundo e ser feliz.