Un xacemento arqueolóxico do golfo Ártabro comido polo mar

Que o golfo Ártabro foi na prehistoria (e o é hoxe) unha das áreas máis ricas de Galicia non é novidade algunha. Por iso pola súa costa aínda quedan castros, cuxos habitantes compaxinarían algún tipo de agricultura coa pesca e a captura de mariscos próximos ás rocas. É dicir, comer comían moi ben. Algúns deses castros consérvanse íntegros, tapados polos sedimentos.

A visita a un destes últimos está recomendada só a adultos. Porque encerra un certo perigo, posto que os cantís se converten nunha lección de verticalidade, e a area e pedras quedan a unha vintena de metros abaixo.

Feita a advertencia, diríxase o coche a Miño, salgar da autoestrada e vírese á dereita, rumbo a Perbes, praia que se deixa atrás. Un quilómetro máis adiante, en algo que con demasiada xenerosidade se chamaría unha recta, aparece un desvío á esquerda que está sinalizado só se vén en sentido contrario, desde Pontedeume. E pon Insua.

De maneira que aí hai que serpear un pouco, buscando o suave descenso. Así, aos 100 metros aparece unha bifurcación, pero séguese o máis recto posible, cara abaixo. Aos 200 metros, igual: recto. Hai casas en fronte (esa zona chámase A Barreira), e cando leva medio quilómetro desde a estrada o castro queda á vista. Nun punto acaba a pista —aos 800 metros— , á que lle deron ancho aí. Ao deixar o coche, o visitante dáse conta de que o asfalto se levou por diante a primeira muralla do castro.

Sálvase a segunda e, con precipicios a destra, a sinistra e á fronte, o recentemente chegado está a pisar o minúsculo espazo. Diante, o illote de Carboeira, cuxo punto máis alto se atopa a 12 metros sobre o nivel das ondas. Pero, iso é o castro? Si e non. Porque en dous milenios a liña de costa retrocedeu. E moito, así que dous miles anos atrás a aldea era moito maior que agora.

En calquera caso, pódeselle ir dando a volta por un pequeno carreiro, pero sen dúbida non para quen teña vertixe. Ante os ollos, a entrada ao golfo Ártabro, con Sada a tiro de canón.

Á esquerda queda unha praia que simplemente é imposible que nin un só día do ano, por moito que quente o sol no verán, vaia a estar con moita xente. É a praia de Insua. Outro carreiro vai xusto polo límite do cantil e chega a un punto en que invita a descender case en plan vertical. Sen dúbida, non é para timoratos, aínda que o feito de que estea ben pisado indica que non son poucos os que se atreven. O premio: unha praia para el só.

---

---

---