Meirás, Emilia e Unamuno

Alfonso Andrade Lago
Alfonso Andrade CRÓNICAS CORUÑESAS

A Coruña CIDADE

Imagen del pazo de Meirás desde la escalinata de los jardines
Imaxe do pazo de Meirás desde a escalinata dos xardíns MARCOS MÍGUEZ

O pulso intelectual que dous ilustres escritores mantiveron na Coruña en xuño de 1903

20 feb 2021 . Actualizado ás 05:00 h.

Foi un duelo de titáns, un pulso intelectual entre dous xenios antagónicos, aínda que complementarios na admiración que se profesaban. O lance durou varios días, os que estivo de visita na Coruña o entón reitor da Universidade de Salamanca Miguel de Unamuno. Pero tivo un punto culmen no Teatro Principal: o discurso que o escritor pronunciou o 19 de xuño de 1903 e a presentación que del fixo Emilia Pardo Bazán, a súa anfitrioa na cidade e Meirás.

Aquela contenda, recollida na hemeroteca de La Voz, reforza a transcendencia da recuperación do pazo, máis aló do valor dos seus fríos muros. «Nada máis oposto que a súa alma e a miña -dicía Pardo Bazán na súa introdución-. El é apaixonado da literatura inglesa, eu admiro a francesa, el detesta o casticismo, eu volvo con cariño os ollos cara ao pasado; e en verdade é grato acharse xuntas dúas persoas de tan oposto sentir». Aínda así, venerábao: «Eu comparo o seu vigoroso cerebro a unha biblioteca de amplos estantes, en cada un dos cales encerrar distinto ramo».

A réplica de Unamuno empeza así: «Señoras e señores, en grave compromiso púxome o meu gran amiga e paisana vosa Emilia Pardo Bazán». A escritora foi a súa sombra na Coruña. Levoullo á súa casa de Tabernas, paseouno polo xardín de San Carlos e ofreceulle opíparos banquetes gastronómicos e literarios no pazo, o que Unamuno fixo constar na conferencia: «Onte, mentres chovía, lía eu en Meirás os versos de Rosalía Castro, e detívenme naqueles en que pinta ao segador que vai a Castela glosando unha canción popular: Casteláns de Castela / tratade ben ós galegos /cando van, van como rosas / cando vén, vén como negros». Unamuno recitando a Rosalía... Canto vale este Meirás inmaterial?