Por orde dos Reis Católicos, en 1492 embarcaron na baía para marchar a África
13 may 2019 . Actualizado ás 10:18 h.Algúns intuíana, para moitos sería demoledor. Levaban séculos e xeracións vivindo na cidade da Coruña. Aquí tiñan as súas casas, a súa sinagoga e, na aforas (preto da Palloza), a súa osario onde estaban enterrados os seus antepasados. Eran, son, xudeus sefardíes, por ser Sefarad o nome que deron a Hispania/España.
Ata o século XV, no reino de Galicia as relacións dos cristiáns cos xudeus foron tolerantes, non exentas de episodios antisemitas. Con todo, a partir de 1480, durante o reinado dos Reis Católicos, baixo os auspicios da Inquisición, a hostilidade contra os xudeus aumentou. Por razóns relixiosas, políticas e xenófobas, os reis foron tomando medidas cada vez máis duras contra eles. En 1480 ordenaron que non morasen con cristiáns e tivesen os seus juderías separadas, en 1483 promulgaron a súa expulsión de Andalucía e o 31 de marzo de 1492 asinaron os decretos da súa expulsión xeral das Coroas de Castela e Aragón. Déronlles catro meses para que se marchasen e «que xamais tornen nin buelban». Nese prazo podían vender os seus bens e saldar as súas débedas, dándolles permiso para partir coa súa facenda, pero prohibíndolles sacar ouro, prata, moedas e mercancías vedadas polas leis.
Pregoada a orde, na Coruña os xudeus se aprestaron a marchar. Sabemos parte do que ocorreu pola denuncia que fixo o coruñés Marcos Alonso aos reis. Segundo a súa relación, desde a baía coruñesa partiron diversas naves transportando xudeus da Coruña, Ferrol, Pontedeume e Villafranca del Bierzo a África.
Un prateiro rico
Nunha desas naves, fretada por Juan de San Xoán, mercador coruñés, embarcou Isaac, xudeu prateiro e veciño da Coruña, con outros xudeus da cidade e de Villafranca. Levou consigo, contraviniendo a orde real, «o que tenia de moeda e ouro e prata e perlas e outras cousas de valor en quantía de dous quentos e medio de maravedís», é dicir, por valor de 2,5 millóns de maravedís. Unha fortuna.
Tamén nos di a denuncia que o corrixidor da cidade e outras persoas do reino de Galicia sabían que levaba dita moeda, ouro e prata e que aos arrendadores das alcabalas (imposto sobre as compravendas), coñecedores do que pasaba, quedou por iso «dúas pastas de prata grandes» (masas de po de prata para facer moedas ou xoias). Todo parece indicar que os xudeus coruñeses e os demais que saíron da Coruña puideron, grazas ás súas dádivas e á axuda e permisividade das autoridades, mercadores locais e dos capitáns de naves, levar a súa fortuna. Nada máis sabemos, só que os reis iniciaron en 1493 unha investigación para comprobar o acontecido.
Con todo, unha dúbida asalta aos investigadores. Ese Isaac, sefardí coruñés, prateiro e rico, é o mesmo Isaac, sefardí coruñés, fillo de Salomón dei Braga, que encargara en 1476 e posuía a magnífica Biblia iluminada da Coruña (hoxe coñecida como Biblia Kennicott)? Talvez si, pero non hai certeza. E onde estaban situadas a judería e a sinagoga da Coruña? Outras historias e libros sen fin.