Un veciño de Betanzos descubriu fai uns vinte anos unha variedade autóctona catalogada agora no Centro de Investigación de Mabegondo como José Luis
20 abr 2022 . Actualizado ás 16:49 h.Fai máis ou menos vinte anos José Luis Vázquez comprou na feira de Betanzos unhas plantas de tomates para cultivar no seu horto. Cando deron froito observou que non tiñan a forma habitual porque «medraban para baixo». Eran como unha pera. Por iso, este home do concello lucense de Pobra de Brollón casado nas Mariñas bautizounos como «peros». Desde entón, non tivo ollos para outra variedade que non fose aquela. «Son moi bos. Todo carne», di eloxiando este froito alagado de propiedades.
Uns anos antes deixara a parroquia onde veu ao mundo, San Miguel de Canedo, para ir estudar a Guísamo. Máis tarde entrou a traballar no Centro de Investigación Agraria que a Consellería de Medio Rural ten en Mabegondo . Foi aí onde viu que entre o abano de especies autóctonas que trataban de recuperar había unha que se parecía a «os seus peros». Ao parecer, lembra, «trouxeron a semente de Vilagarcía». Non o dubidou e levou algunhas das súas para que as catalogasen e entrasen a formar parte do banco de germoplasma que gardan neste centro de investigación. A idea é conservar e recuperar as especies autóctonas, algunhas das que logo han de pór en forma para que poidan dar o salto ao mercado como ocorreu co tomate Negro de Santiago, agora presente en gran cantidade de froiterías ou tendas gourmet.
O centro elaborou un catálogo de variedades. Os tomates cuxa semente recuperara José Luis están nel, pero non se chaman peros. Os expertos do centro bautizáronos co nome do que aquel home que un día na feira de Betanzos comprou a planta e a base de cultivalos durante anos conservounos.
«A variedade é José Luis polo home que os trouxo», apunta Alfredo Taboada, un dos que elaboraron o catálogo. Non son os únicos que foron bautizados co nome de quen os recuperou. «Hai outros que se chaman Poli Sanfiz, por exemplo», engade.
Entre as variedades que compoñen o catálogo está o tan buscado tomate Negro de Santiago, pero parece que non é o único capaz de encandear padais. Di Taboada que cada vez son máis os produtores que piden Avoa de Osedo, unha variedade catalogada en Sada , ou Taller de Lubre, en Bergondo . Tamén queren JoséLuis .
Cales son as súas características? Non cabe dúbida que o que mellor as coñece é o home que os achou. «Moi sabroso, moi carnoso...», di. Haberá que probalos.
Onde os hai? De momento, no centro de Mabegondo téñenos. José Luis deixou de cultivalos hai uns anos. Pero ten o orgullo de ter rescatado unha variedade que agora leva o seu nome.
Algunhas variedades autóctonas
Osedo (Sada)
Avoa de Osedo
De cor totalmente vermella, ten unha forma achatada co corte transversal irregular.
Bergondo
Taller de Lubre
Rojo , lixeiramente achatado. Contén máis do 60 % de zume. Pesa uns 130 gramos.
Betanzos
José Luis
Rosado cunha forma cordiforme e puntiaguda. O corte transversal é angular.
Leiro (A Coruña)
Negro de Santiago
Non hai máis que ver o ton vermello e verdoso para recoñecelo. É redondo e irregular.