Os dous Lubres do golfo Ártabro

Cristóbal Ramírez

BERGONDO

Dous templos levántanse en lugares dedicados ao culto pagán na antigüidade

09 novs 2019 . Actualizado ás 05:00 h.

Curioso: no golfo Ártabro hai dous Lubre pero tan só uno -o de Ares - figura no nomenclátor galego. Dobremente curioso porque en Google Earth tan só aparece o outro, o de Bergondo . Así que hai que recorrer á Wikipedia, onde constan os dous.

Desde o Romanticismo afírmase que o topónimo ten unha orixe prelatino. Segundo eses lingüistas, o sufijo «-bre» significaría lugar, e o «Lu» inicial non sería máis que o apócope do nome do deus Luc. Por Internet adiante dise, sen moita base, que é «bosque sacro dos celtas». Aí é nada.

En calquera caso, si está relacionado con algún lugar de culto pagán. E que fixo a Igrexa cos lugares de cultos pagáns? Cristianizarlos. Así que ir aos dous Lubre do golfo Ártabro é ter a seguridade de que se van atopar templos. Así de sinxelo. E merecen a pena, aínda que certo é que un máis que outro.

O Lubre de Ares localízase tomando no extremo desta localidade (saída cara a Mugardos), na rotonda, a Chanteiro. Un par de minutos en coche, despois viro á esquerda, que podía estar tan ben sinalizado coma se procedésese do outro sentido. Unha rampla e aí álzase a igrexa que nos anos cincuenta e sesenta afirmábase que era prerrománica, unha barbaridade histórica posto que data do século XIV ou XV.

Vox populi aseguraba que a mínima elevación fronte a ela, onde entón había eucaliptos, era o lugar de culto prelatino, cousa xamais demostrada. Hoxe todo iso desapareceu baixo construcións unifamiliares, palco de música, xardíns e muros. Queda o templo, fantástico, coas súas paredes bombeadas a pesar dos contrafuertes.

 Dar co outro Lubre pode ser algo máis enrevesado, sobre todo se se procede de Ferrol: deixando atrás a ponte do Pedrido e o cruzamento de Bergondo (a Sada e Betanzos), á dereita vai aparecer un desvío sinalizado. Hai que continuar ata un stop e despois virar á dereita. Se se procede da Coruña, por Oleiros e Soñeiro, todo recto.

A igrexa que se alzou alí, á esquerda do asfalto, dá que pensar: é do século XIX e está nunha parte baixa. Ben coidada, sen dúbida carece do encanto da outra. Pero non tería habido algún templo anterior aí ou nas inmediacións? Pois en efecto o houbo, e do século XV, pero hai case 140 anos leváronllo por diante. Era ese o lugar sacro dos habitantes anteriores aos romanos? Talvez. Ou talvez fose ese outeiro a cuxos pés se alza, hoxe totalmente emboscado. Outro segredo máis que garda o golfo Ártabro.

A aventura

Subir andando ao outeiro do Lubre de Bergondo a buscar algún indicio dun posible templo.

A foto máis persoal

Ante a torre do Lubre de Ares.

O desafío

Localizar no Lubre de Ares o emprazamento dunha construción prelatina.

O pasado

Cando se levantaron os dous templos, fíxose no medio de senllos bosques de carballos e castiñeiros.