A pinacoteca oculta de Durán Loriga

A Coruña

PEDRO MACEIRA

A Asociación da Prensa garda na súa sede unha «notable colección» con obras de Lago Rivera, Laxeiro ou Seijo Rubio

18 ago 2019 . Actualizado ás 05:00 h.

A casa de cultura Salvador de Madariaga é como unha matrioska, unha desas bonecas rusas cunha dentro doutra. Así no número 10 de Durán Loriga están desde o Centro Galego de Artes da Imaxe, CGAI, á Academia de Medicina , pasando polo instituto José Cornide, a biblioteca de estudos locais, a biblioteca infantil, a sala municipal de exposicións ou a sede da Asociación da Prensa da Coruña (APC). Esta última ten nas súas dependencias varias decenas de pezas de arte, a maioría delas cadros, formando unha pinacoteca case oculta ou, cando menos, moi pouco coñecida. «Para entender a existencia desta notable colección debemos de ter presente a propia historia da Asociación da Prensa e a súa implicación en todos os aspectos da vida da nosa cidade e no cultural en especial». Isto escribía Jaime Oiza, técnico conservador dos museos do Concello da Coruña, co gallo da exposición conmemorativa do centenario da devandita asociación que tivo lugar na casa de cultura Salvador de Madariaga fai tres lustros.

Primeiras críticas de arte

Argumenta Oiza no catálogo da devandita mostra [100 anos de xornalismo coruñés] que a implicación da APC debíase a «a extraordinaria sensibilidade artística dos membros fundadores». Neste sentido, destaca «a figura de Alejandro Barreiro, autor dun conxunto de críticas relativas aos diferentes autores participantes na Exposición Rexional de 1917 que publicou, ao longo de dous meses, en La Voz de Galicia, e que conforman un dos primeiros conxuntos detallados sobre a arte galega contemporánea».

No apoio da APC ás iniciativas artísticas da cidade sitúa Oiza a orixe destas obras. Sinala «o carácter irregular da colección» que é «un bo reflexo da oferta na contorna coruñesa que tamén tivo moito de irregular». A maioría destas pezas están datadas nas décadas centrais do século pasado, con algunhas procedentes do anterior como son as acuarelas de dous destacados pintores románticos: Jenaro Pérez Villamil e Pedro Pérez de Castro.

Lago Rivera e Laxeiro son outros artistas con obras nesta colección. Do primeiro é o cadro titulado Tres mozas sentadas ao nocturno, un óleo dos anos corenta «do que posiblemente sexa o pintor coruñés con maior evolución», explica Oiza, antes de detallar que esta obra «corresponde a un momento previo á súa etapa abstracta, pola que foi tan recoñecido e que abandonou para retornar a unha figuración cargada de ironía, de crítica e a unhas paisaxes cargadas de plúmbea calma mediterránea».

A vinculación entre o xornalismo e arte que marca esta colección é explícita no óleo de Julio Argüelles Folla do luns e tamén no debuxo Pase de peito do xornalista radiofónico Enrique Mariñas Romero , crítico taurino e que no seu día formou parte da APC.

A lista dos artistas que achegaron as súas creacións a esta colección é ampla, con nomes como José Seijo Rubio , Fernando Cortés Bujía, Carlos Sobrino Buhigas, Imeldo Corral , María Corredoira, Villar Chao, Gerardo Porto, Benito Vizoso Piñeiro e, escribía Oiza, «non se pode esquecer a Luis Quintas Goyanes, marqués de Almeiras, autor de tan magníficos retratos e paisaxes, profesor de importantes pintores e que está presente cun delicado Cruceiro».

Unha das entidades centenarias da cidade xurdidas na década prodixiosa do século pasado

Que pasou na Coruña na primeira década do século pasado? É a pregunta que xorde despois de ver como durante a mesma foron xurdindo unha serie de entidades e empresas que chegaron ata a actualidade. Así, o 5 de decembro de 1904 constituíuse a Asociación da Prensa da Coruña que contaría entre os seus socios con personaxes como Wenceslao Fernández Flórez, Uxío Carré Aldado, Galo Salinas, Francisco Tettamancy ou Manuel Lugrís Freire.

A APC naceu nunha reunión que tivo lugar no Circo de Artesáns, o mesmo lugar onde, o 30 de setembro de 1906, constituíase a Real Academia Galega, presidida por Manuel Murguía e formada inicialmente por 40 persoas. Unhas semanas máis tarde, o 8 de decembro do mesmo ano, o Deportivo xogaba o seu primeiro partido de fútbol, aínda que a data oficial de fundación é a do 2 de marzo do icónico 1906. É tamén ese ano cando José María Rivera Corral , emigrante procedente das Pontes, fundaba La Estrella de Galicia dedicada a fabricar xeo e cervexa.

Ademais, durante ese verán a seca afectara á cidade ata o extremo de ter que traer camións de auga desde Curtis. Leste foi o motivo polo cal se empezou a construír o primeiro depósito de auga da Coruña, en Monte Alto. En diversos lugares da cidade pódense ver aínda rexistros da traída municipal de augas coa data: 1906.

Tamén desa década de sorprendente emprendimiento é outra data histórica: o 1 de xaneiro de 1903 cando, cunha festiva celebración, entraba en funcionamento a primeira liña do tranvía, tirado por mulas, que ía desde Porta Real ata a estación de tren, con ramais a Riazor e cocheiras. Aquela si foi unha década prodixiosa.