As illas Carolinas son de España

Xosé Alfeirán

A Coruña

Ilustración aparecida en un ejemplar de «La campana de Gracia»
Ilustración aparecida nun exemplar de «A campá de Gracia »

Manifestacións patrióticas reivindicaron en 1885 a súa españolidade fronte a Alemaña

21 ene 2019 . Actualizado ás 05:00 h.

Unha onda de ardor patriótico percorreu toda España. Alemaña levantara a súa bandeira na illa de Yap, no arquipélago das Carolinas. Situadas no medio do Pacífico, xunto coas Marianas e Palaos, e descubertas por navegantes españois. Desde o século XVI pertencían a España, aínda que non había unha ocupación efectiva. Pero agora o mundo estaba a cambiar e un novo imperialismo, potenciado pola revolución industrial e o nacionalismo, empurraba unha nova expansión colonial. O 26 de febreiro de 1885, en Berlín, os países europeos máis os Estados Unidos acordaron, entre os criterios para repartirse África, que só un asentamento real nun territorio aseguraba o seu dominio; non valían supostos dereitos históricos.

O 13 de agosto de 1885 os xornais informaron que os alemáns declararan o seu protectorado sobre as Carolinas, porque as consideraban terras libres e nelas xa tiñan instaladas factorías de copra (pulpa seca de coco para extraer aceite). Dita acción provocou unha gran indignación na opinión pública. Por todas partes xurdiron acesos manifestos apelando á virilidade e lembrando as grandes fazañas do pasado, desde Viriato a Covadonga, os terzos de Flandes e o 2 de maio. E ao mesmo tempo, convocadas pola prensa e sociedades civís e militares, houbo manifestacións de protesta ao berro de ¡Viva España! ¡Viva a integridade nacional! A primeira foi en Madrid o 21 agosto e en Galicia a de Vigo o 23. 

Marcha pola Coruña

Na Coruña desenvolveuse o 26. Partiu do café de Méndez Núñez, ao comezo da rúa Real, onde un retrato ao óleo lembraba ao mariño galego que bombardeara en 1866 os portos de Valparaíso en Chile e do Callao en Perú. Unha clara alusión bélica. Miles de coruñeses acudiron, vinte mil segundo O Rexional, e percorreron Rúa Nova, San Andrés, Juana de Vega , os Cantóns, rúa Real, Rego de Auga, rúa Santiago, praza da Constitución, Damas, camiño alto da praza de María Pita e rematou na plazuela de San Agustín (hoxe do marqués de San Martín), onde estaba o Concello.

Durante o traxecto, axitaron os chapeus, deron vivas atronadores e pararon, en Juana de Vega , diante do consulado de Francia, inimiga de Alemaña, e do local da Reunión de Artesáns, onde viron colgados, no piso do Hotel Iberia, capotes toureiros, coas cores de España e Francia, da cuadrilla do destro Luis Mazzantini, que berrou ¡Viva a raza latina!, sendo respondido con grandes aplausos. Personalidades monárquicas, Maximiliano Linares Rivas, e republicanas, Antonio Prieto Puga e Ramón Pérez Costais, pronunciaron entusiastas discursos con ameazas a Alemaña imposibles de cumprir.

O conflito resolveríase coa arbitraxe do papa León XIII. En xaneiro de 1886 acordaron que as Carolinas seguirían sendo españolas, obtendo os alemáns vantaxes comerciais. España seguiu coa súa honra, pero o destino foi cruel. En 1898 sería derrotada por Estados Unidos, que quedaría coas súas colonias, e en 1899 vendería as Carolinas a Alemaña.