«Debemos ser insistentes en superar os nosos propios límites», recalca o especialista
14 may 2018 . Actualizado ás 05:00 h.É a cuarta xeración dunha familia de urólogos e acaba de ser nomeado coordinador nacional do Grupo de Transplante Renal da Asociación Española de Urología. José Ponce Díaz-Reixa (Mallorca, 1976), que se define como «un canario galego de adopción desde hai 15 anos», atribúe a súa designación á posición do Chuac, hospital onde se fixo especialista e no que traballa desde o 2007, como «centro de referencia en España e pioneiro en moitos programas».
-Cal é a misión do urólogo no transplante?
-Realizamos o acto cirúrxico en si do implante. É o nefrólogo o que indica o transplante, pero nós participamos na avaliación prequirúrgica de determinados pacientes de grupos de risco.
-Grupos de risco?
-Si, pacientes que poden ter complicacións por malformacións na vía urinaria, porque xa foron trasplantados, pola súa alta comorbilidad... Establecéronse programas especiais para enfermos que noutros centros non se trasplantan, pero aquí no Chuac si.
-Por exemplo?
-Temos protocolos que foron pioneiros para trasplantar a pacientes con moita patoloxía vascular, aos que presentaban incompatibilidade sanguínea, aos hiperinmunizados, e tamén para as testemuñas de Jehová. Este hospital foi o primeiro de España, xa hai anos, en intervilos sen utilizar sangue. E tamén somos unha referencia en transplantes de doante vivo.
-Cunha actividade elevada.
-O ano pasado fixemos 120 de ril. Sempre estamos entre os tres-catro centros con maior número de transplantes de todo tipo de España. O éxito de todo isto está na ilusión e o traballo dun equipo enorme, e sobre todo, na solidariedade da poboación. Hai que dicilo, é todo un exemplo.
-Aínda así, non é suficiente.
-En España actualmente xa hai máis paciente trasplantados que en diálese, pero segue habendo lista de espera. Debemos ser insistentes en superar os nosos propios límites baseándonos na evidencia científica, a innovación e sobre todo no traballo en equipo. O Chuac xa é unha referencia no aproveitamento de enxertos residuais que en principio non son candidatos ao transplante, pero que cos protocolos correctos incrementan as posibilidades de doazón.
-O envellecemento da poboación non vai en contra?
-A idade non é un criterio absoluto para descartar o transplante. Depende do seu estado. E buscamos vías para salvar obstáculos.
-Por exemplo?
-Traballamos nas máquinas de preservación, unha especie de neveiras que aquí xa utilizamos en extraccións locais no hospital para preservar os órganos de pacientes añosos por máis tempo. Unha vez implantado, habemos visto que diminúe o atraso funcional do enxerto. É dicir, non só son viables para o transplante máis tempo, senón que no receptor comezan a funcionar antes, máis pronto. Esta é unha área de mellora para optimizar a utilización e non só nos enxertos añosos.
-Agardan innovacións tamén na técnica do transplante?
-En menos de cinco anos, farémolos cun robot. Varios centros, tanto públicos como privados, xa o están usando, porque é unha técnica menos agresiva, é máis preciso porque corrixe calquera posible tremor do cirurxián, proporciona mellor visión, a ferida é menor e diminúe o sangrado e as complicacións en xeral.
-O Chuac áun non ten robot.
-Nin o Chuac nin a sanidade pública galega. É unha das poucas comunidades que non dispón del dentro do sistema público. En Castela-León hai cinco, e comunidades como o País Vasco, Madrid ou Cataluña hai xa tempo que o utilizan.
-Demasiado custoso?
-Cuesta dous millóns. Non creo que sexa un hándicap insalvable. Estou convencido de que na sanidade pública de Galicia pronto haberá non un, senón tres. Ademais, o robot non é só para os transplantes, rendibilizaríase rápido polo seu uso na cirurxía oncolóxica de próstata, vexiga e ril, e mesmo para operacións doutras especialidades. A innovación en medicamento require investimento e o beneficio non sempre é tanxible economicamente, pero si desde o punto de vista social.
«Cada enxerto reduce a mortalidade e aforra miles de euros en diáleses»
Ponce compatibilizará o seu labor como urólogo do Chuac coas súas responsabilidades na Asociación Española de Urología.
-Cal será a súa función?
-Colaborar cos coordinadores de cada centro para estudos epidemiolóxicos, ensaios clínicos, protocolos, formación...
-Que obxectivos exponse?
-Trátase de apoiar á ONT e ao plan estratéxico de doazón para seguir consolidándonos como líderes. Quero establecer vías de comunicación e potenciar a innovación, contactar cos responsables cirúrxicos de transplante renal de cada centro, e hai máis de 20 en España, para ofrecer colaboración, coñecer e valorar os aspectos positivos de cada un, as súas áreas de mellora, proxectos... e axudar a implantalos.
-E do Chuac, que recollerá?
-A nosa experiencia e posibilidades formativas. Temos o Centro Tecnolóxico de Formación e interesaríanos expor un curso para urólogos novos. Podemos trasladar a nosa experiencia, xa que somos referencia en doazón en vida e aproveitamento máximo de casos que noutros sitios se descartan,
-Que suporía ese aproveitamento?
-Aumentar as taxas de transplante, e iso significa primeiro diminuír a mortalidade e, ademais, os custos sanitarios por diáleses.
-O transplante tamén é «caro».
-Moito menos. Co aforro anual en diálese que se logra cos enxertos renais custéanse todos os transplantes.
-Explique, por favor, ese aforro.
-Cada ano de hemodiálisis por paciente supón 47.000 euros, que é o que custa un transplante, coa diferenza que despois do primeiro ano, o trasplantado supón un custo anual de só 500 euros. En cinco anos, o transplante aforra 160.000 euros por enfermo.