Os premios de ciencia discriminan á muller: menos cantidade e menos diñeiro

Menos diñeiro, menos proxección social, menos visibilidade para o desenvolvemento da súa carreira e moitos menos galardóns e de menor relevancia. Os premios de ciencia, polo menos no ámbito da biomedicina, tamén discriminan ás mulleres, lonxe aínda de romper o teito de cristal neste aspecto. Polo menos así se recolle nunha análise publicada en Nature , no que se estudou a lista de gañadores das distincións concedidas entre 1968 e o 2017. Dun total de 523 distincións, 2.378 foron para homes e 437 para mulleres. É certo que a desvantaxe se reduciu co paso do tempo, e dunha reducida cota do 5 % de gañadoras entre 1968 e 1977 pasouse a un 27 % na última década; pero o 50 % dos recoñecementos no período 2008-2017 non estaban estritamente relacionados coa investigación, senón con outras cuestións como a educación, a tutoría ou o servizo público.

Tamén se atoparon diferenzas de xénero cando se analizou a contía recibida. Os de maior valor só corresponderon a un 14,6 % de mulleres, e o resto aos homes. En xeral, as vencedoras do premio feminino recibiron unha media de 64,4 centavos por cada dólar que, en comparación, obtivo un home. Isto significa que os recoñecementos máis importantes son para os homes.

«Tomando todos os datos xuntos, os patróns suxiren que as científicas biomédicas gañan aproximadamente cinco veces máis premios que fai cinco décadas. Con todo, en comparación cos seus homólogos masculinos, as investigadoras gañan premios que reciben menos diñeiro, logran menos atención pública e teñen menos probabilidades de promover o progreso profesional», conclúe a análise.

Salvo polo feito de que polo mesmo galardón as mulleres cobren menos que os homes, no que difiren, ás científicas consultadas por La Voz -todas elas galardoadas- non lles sorprende o estudo. «Claramente o número de premios a mulleres é inferior, e isto é algo que debemos reflexionar», apunta África González, directora do Centro de Investigacións Biomédicas de Vigo (Cinbio), que tamén apunta unha causa: «Moitas veces -di- os homes ofrécense voluntariamente a presentarse porque consideran que teñen méritos suficientes, mentres que as mulleres llo pensan máis porque creen que hai alguén máis válido que elas. É a síndrome do impostor». Coincide nesta apreciación Carmen Martínez, da Misión Biolóxica de Galicia (CSIC). «Talvez -explica- é que somos máis autoexigentes». Aínda así, cre que nos últimos anos obsérvase «unha clara tendencia ao aumento de mulleres premiadas en moitos campos».

Marisol Soengas, responsable do grupo de Melanoma do CNIO, entende que a análise «reflicte moi ben as desigualdades de xénero a moi alto nivel», e lamenta que os homes que gañan premios reciban un maior impacto mediático que as mulleres. Suxire «políticas activas para propor mulleres a premios e animar a que elas mesmas se presenten». Outro dos aspectos que denuncia é o feito de que a presenza de mulleres nos comités de selección e avaliación dos galardóns «está moi lonxe dun equilibrio razoable». Tamén lle parece preocupante que, segundo os datos do estudo, «a maior parte dos premios que reciben as mulleres (50 %) corresponden a aspectos de servizos».

María Dolores Mayán, responsable do grupo de Comunicación e Sinalización Celular no INIBIC da Coruña, asegura que a análise de Nature «é tan evidente que a ninguén lle sorprende ». «Hai -explica- moitas mulleres detrás de grandes achados, pero non chegan aos premios, que seguen orientados ao sector masculino. Os de maior dotación e máis prestixio danse maioritariamente aos homes». Ela, do mesmo xeito que as súas compañeiras, reclama unha maior visibilidade da muller investigadora e que se evite, como ocorre en ocasións, que algúns homes se apropien dos resultados dos seus colegas.

A catedrática de Farmacia da USC María José Alonso, unha das maiores expertas mundiais en nanomedicina, comparte as valoracións e, entre outras cuestións, resume algunha das causas que levaron a esta situación. «As mulleres -expón- preséntanse a menos premios, non fan lobby para ser nomeadas, temos menos visibilidade e as premiadas fan pouco para visibilizarse elas mesmas». E advirte dun feito: «Algunhas mulleres creen que a discriminación positiva, como a presenza de mulleres en todos os comités por igual, non é positiva».

María de la Fuente Freire, responsable do Laboratorio de Nanooncología do Instituto de Investigación Sanitaria de Santiago, non cre que as mulleres reciban menos diñeiro polo mesmo galardón. «Outra cousa -aclara- é que se estea falando de cifras relativas, e que isto puidese ser debido a que as mulleres recibisen en conxunto premios de menor contía». Comparte a opinión dos seus colegas, pero engade «que ás veces hai límite de idade, como as distincións dirixidas a mozos investigadores, e aí saen prexudicadas as mulleres que teñan feito un paro na súa carreira, xeralmente asociado á maternidade».

Elas opinan:

MARISOL SOENGAS (INVESTIGADORA DO CNIO)

«Hai que propor políticas activas para que as mulleres se presenten aos premios»

MARÍA JOSÉ ALONSO (CATEDRÁTICA FARMACIA USC)

«As mulleres non fan lobby para ser nomeadas a premios e son menos visibilizadas»

ÁFRICA GONZÁLEZ (DIRECTORA CINBIO DE VIGO)

«Claramente o número de premios a mulleres é inferior, e isto é algo que debemos reflexionar»

MARÍA MAYÁN (INVESTIGADORA DO INIBIC)

«É imprescindible que nos tribunais que conceden os premios e proxectos haxa paridade»

CARMEN MARTÍNEZ (INVESTIGADORA DO CSIC)

«As mulleres pensámonos moito máis se presentarnos a premios. Somos máis autoexigentes»

MARÍA DE LA FUENTE (INVESTIGADORA DO IDIS)

«Cando nos premios hai límite de idade saen prexudicadas as mulleres que teñan sido nais»

---

---

---