Un vimiancés, involucrado no crime da Ferradura

Luis Lamela

VIMIANZO

JOSE MANUEL CASAL

Apuntamentos históricos | Celestino Rodríguez escapouse do cárcere, pero foi apresado cando visitaba á súa familia en Trasouteiro

16 ene 2020 . Actualizado ás 05:00 h.

As hemerotecas dos xornais son un saco sen fondo de historias esquecidas. E esta que hoxe traemos foi recuperada, entre outras fontes, das actas dun xuízo oral e das páxinas de La Voz de Galicia; un asunto que espertou gran interese entre as xentes e os medios de comunicación da época.

Nos albores do século XX, na noite da festa do Apóstolo Santiago do ano 1901, Ano Santo Xacobeo, produciuse un horrible crime de sangue de escabrosas características que conmocionou á veciñanza da cidade episcopal e universitaria, un crime que chamaron de «a Ferradura» polo lugar no que foi cometido. Unha prostituta de moi boa presenza, María Manuela Carreira Corredoira, Peizoca e o seu esposo e compañeiro, Celestino Rodríguez N., alcumado tamén como Correo e Vimianzo», nacido na capital de Soneira o 2 de novembro de 1876, apuñalaron ata a morte no paseo da Ferradura a un cliente da primeira, Anxo María Lorenzo Ozores, un indiano adiñeirado de 54 anos, co fin de roubarlle unhas 3.000 pesetas que levaba na carteira.

O soneirán Celestino Rodríguez traballara de mozo de fonda na Coruña e era moi coñecido entre os da súa clase, e tamén pola súa escasa empatía. E Manuela Carreira, de malos antecedentes policiais. Cando presenciaba Lorenzo Ozores a sesión de fogos artificiais na Praza de Alfonso XII, tivo a desgraza de atoparse cunha muller atractiva que lle gustou. Levouno esta cara a ao paseo da Ferradura, onde lle agardaba a morte a mans da parella. Ela era utilizada como «cebo» para o roubo de quen caese na trama que montasen.

Despois de apuñalar e desvalixar o diñeiro e alfaias que levaba o indiano, a parella fuxiu e deixou o cadáver no paseo. Foi achado á seguinte xornada. Dous días despois, a policía atopou o rastro dos autores e detívoos. E a pesar de negar en todo momento a autoría dos feitos, o matrimonio foi condenado á pena de morte, aínda que de inmediato xurdiu na cidade un sentimento de piedade que espertou á opinión publica e unificou aos elementos de acción social de Compostela. Solicitaron ao Concello, e obtivérona, a conmutación da pena de morte pola de cadea perpetua mediante o indulto do Venres Santo.

Meses despois, os dous suxeitos foron trasladados cada un para o seu presidio: a muller para Alcalá de Henares e o home para Melilla. Antes, Celestino Rodríguez contou o seu crime a un xornalista, a propósito que a confesión xa non lle prexudicaba xudicialmente. En 1910 fuxiu do penal no que se achaba. Estaba en busca e captura, pero logrou fuxir para América, un continente no que residiu algúns anos. En 1913, cando a Peizoca atopábase no cárcere de Alcalá confesou tamén o crime ao xornalista Adelardo Fernández Arias e algúns anos máis tarde correron rumores de que a muller falecera.

Íntima relación con Vimianzo

Pero esta historia vai máis aló do escabroso crime da Ferradura. E é que vai máis aló da relación do criminal con Vimianzo -máis aló do seu nacemento- e co cárcere de Corcubión, na que estivo internado nun determinado momento.

Unha vez que Celestino Rodríguez regresou de América, astuto e esperto, permaneceu esfumado durante anos. Residiu en varias cidades españolas. A última, en Lugo. Confiado, baixou a garda e un día de novembro de 1928 tirouse a unha piscina sen auga. Visitou Vimianzo, concretamente o lugar de Trasouteiro, unha pequena aldea preto da estrada de Corcubión cara á Coruña na que el naceu e na que residía a súa anciá nai, Josefa Rodríguez Miñones, e as súas irmás solteiras, Josefa e María, que vivían pobremente e asediadas pola miseria.

Sabíase que desde facía algún tempo recibían diñeiro e outros obxectos de alguén que os enviaba con grandes precaucións para que non se pescudase a procedencia, toda unha anomalía no seu humilde e mísera vida cotiá que as autoridades coñecían. A Garda Civil de Vimianzo púxoas baixo sospeita e estivo á espreita para conseguir saber de quen procedían aqueles auxilios. Vixiaban noite e día a casa de Josefa Rodríguez, pero nada lograron descubrir, e desconfiaban poder facelo. Ao final, recibiron a confidencia de que determinada noite chegara de Santiago un suxeito descoñecido e sospeitoso que solicitou hospedaxe nunha taberna do lugar, ceou e saíu posteriormente. Quedou en regresar para durmir, cousa que con todo non fixo.

Sospeitas

Varios veciños, que estaban decatados da vixilancia da Garda Civil, sospeitaron a que se debía e observaron emboscados que a nai e as irmás saían e entraban na vivenda como medorentas de algo, moi desconfiadas. De inmediato, a Benemérita cercou a vivenda, entrou un cabo e unha parella, e sorprenderon a un suxeito que negou ser quen buscaban. Despois de tantas conmocións, tambaleante nunha atmosfera asfixiante, e co alento cortado, Celestino pretendeu negar a evidencia: que el non era Celestino Rodríguez, o fuxido do presidio, senón Anxo Santos Carreira, natural de Huelva e veciño de Lugo, cidade na que se dedicaba a traficar con madeiras para a Compaña do Ferrocarril do Norte, e a exportar mariscos ás prazas do interior e outros negocios lícitos, entre eles cómpraa venda de cafés e bares, á vez que exhibiu documentos para demostralo e unha cédula persoal expedida co nome xa citado.

Capturado tras 18 anos á fuga, os seus delitos prescribiron

Acosado e cacheado pola Benemérita, acháronlle 17 billetes de mil marcos alemáns cada un e 250 pesetas do Banco de España, e viuse obrigado a declarar que, en efecto, era Celestino Rodríguez, e aínda que estaba bastante desfigurado, varios veciños recoñecérono e identificaron. Foi trasladado, entón, ao cárcere de Corcubión a disposición do xuíz de instrución do partido e posteriormente á prisión de Santiago, para volver ao túnel do que escapara, a entrar na agonía da desesperación e a desesperanza, a cumprir a sanción penal polo crime cometido un cuarto de século antes.

En prisión pasou Celestino cinco anos máis en Figueras, pero en outubro de 1933 volveuse enfrontar de novo ao seu pasado distante, e tivo que sentarse de novo no banco para volver responder do crime da Ferradura, da súa evasión do penal de Melilla, dos seus sucesivos cambios de nome, do seu bigamia..., aínda que non houbo sesión pública.

O defensor, o avogado Manuel Casás, presentara un amplo escrito pedindo que a Sala declarase extinguida a responsabilidade criminal de todos os delitos, dado que, polos moitos anos transcorridos, prescribiran. E, a Sala, de conformidade, declarou que procedía, en efecto, a caducidade dos delitos.

Volta ás orixes

Antes da última ocasión en que Celestino foi detido -en 1928 en Vimianzo- estaba casado e era dono de varios negocios en Lugo. Despois, dun pequeno merendeiro en Vigo. E quedou en liberdade tras un longo camiño de riscos e ansiedades, e emocionado abrazou nos corredores da Audiencia ao defensor que conseguiu puidese retornar ao seo da sociedade aínda «rufo, san e forte».

Pero, antes de nada, quixo viaxar ao seu Vimianzo natal no que aínda vivía a súa anciá nai, duns 90 anos. E, despois de abrazala, Celestino Rodríguez volveu reunirse coa súa esposa para seguir «traballando como un home de ben, prudente e traballador». Así o din as crónicas.