Cando xa os meus ollos case non me permiten ler nin escribir e, ante os tráxicos sucesos que houbo nas nosas costas esta tempada, vénme á memoria un suceso aquí ocorrido, en Corcubión, hai moitos anos.
Un caso real, auténtico, nada de trasnos nin meigas, unha fazaña da que nada se escribiu, da cal non existe testemuño nas hemerotecas.
Escribo de memoria, non podo concretar datas exactas pero calculo que sería no inicio do 1939 ou 1940 ou do 1940 ao 1941. Sobre o peirao de Corcubión estaban uns quince ou vinte mariñeiros agardando para saír a pescar ao racú, pero a noite non se presentaba nada agradable. Despois de moitas dúbidas, ao final, o patrón de costa e armador, Manolo de Neira, dá orde de embarcar e saír. Enfilan o sur cara á saída da ría de Corcubión.
Cando estaban varias millas fose do Cabo Fisterra, o patrón de pesca dá orde de lanzar o aparello á vista dun bo banco de peces e comezan a facer o cerco. Antes de que rematase, se para o motor. O motorista di: «Que cona pasa aquí?» Dá ao motor avante, atrás, avante e atrás, pero o motor non se movía. Despois de moitos intentos ven que a rede estaba suxeita á hélice do barco. Os mariñeiros, desde cuberta, empezan a tirar dun lado ao outro. Así están bastante tempo pero a rede e o motor non se movían. Tiraban dun lado e do outro. Cando xa estaban cansos de tanto tirar e, sen ver ningunha solución, mentres o temporal aumentaba, o motor seguía sen obedecer.
Por moitos intentos que daban, resultaba que o barco se ía ao garete. O temporal amainaba , o peixe habíase perdido xa pero había a bordo un rapaz que, sen dicir nin palabra, sácase o traxe de augas, as botas e o resto da indumentaria e tírase ás profundas e frías augas do océano. Mergúllase, vai cara á hélice e, efectivamente, ve que estaba completamente oculta polas redes. O raparigo, como puido, tiraba dun lado e do outro, mergullándose e facendo ímprobos esforzos a ver se cedía a rede. Despois de subir e baixar varias veces e, cando xa os esforzos ían a menos, pide un coitelo. Danllo desde cuberta e, mergullándose arriba e abaixo infinidade de veces, consegue cortar a rede e deixar a hélice completamente libre. Entón, dille ao motorista: «¡Proba a dar avante!». Mentres, os mariñeiros en cuberta, ante o temor de esnaquizar o barco contra as rocas, clamaban uns pedindo á Virxe do Carmen e outros a San Marcos, todos eles, de xeonllos, despedíanse das súas familias. Ante o que se lles viña amais , suplicaban a todos os santos.
Cando estaban a poucos metros de romper o barco contra as pedras da costa, despois de que aquel mozo cortase toda a rede que atascaba a hélice, o motor púxose en marcha. O rapaz, exhausto polo esforzo, tivo que ser axudado para subir a cuberta.
Volven a porto. Salvaron a vida. Evitaron un naufraxio.
Nada se escribiu sobre aquilo. Pasaron unhas semanas e aquel mozo foi chamado ao servizo militar. Foise a Ferrol como mariñeiro, ao Cuartel de Instrución. Aos poucos días, en vista de que o corcubionés non podía nin suxeitar o mosquetón, mándano á enfermería e, de alí, inmediatamente ao hospital. Os médicos atópanlle unha grave enfermidade, incurable naqueles tempos. O mariñeiro tiña os dous pulmóns rebentados por algún esforzo que realizara. Oficialmente, nada se dixo, pero era evidente que se deixou media vida, literalmente, aquel aciago día no que non dubidou en arriscar o seu pelello para salvar aos seus compañeiros.
En vista de que non tiña cura, de Ferrol trasladárono a outro hospital, ao Militar de Zamora. Alí tampouco nada puideron facer polos seus pulmóns. Ante a incurabilidad daquelas fatais secuelas, o raparigo faleceu sen poder volver ver o seu amado Corcubión. Alí mesmo, en Zamora, enterrárono.
E eu pregúntome: Era aquel mozo un ousado? Un tolo? Un heroe? Non o sei. Só sei que aquel raparigo tiña nome e apelidos: José Moar Lago (Pepe de Casais).