A memoria como catarse e liberación

La Voz CARBALLO / LA VOZ

CARBALLO

ANA GARCIA

CRÍTICA TEATRAL DO FIOT, POR SANTI PAZOS  | Nada quita mérito a unha obra tan ben escrita, dirixida e interpretada. Sobre Un metro de distancia, de Serena Producciones (Madrid)

24 oct 2021 . Actualizado ás 05:00 h.

Se calquera tipo de violación é un acto repulsivo e noxento, a que se exerce en contra da infancia é terriblemente repugnante porque engade a ese execrable delito o espolio da inxenuidade, o secuestro dunha vida e dunha personalidade que están por construír, a subtracción violenta desa sensación única que cada un debe experimentar por si mesmo de crecer e descubrir o propio corpo. Unha lacra que incita a utilizar toda esa artillería visceral que provoca e que como seres racionais debemos controlar para non parecermos a eses que detestamos.

Esa racionalidade analítica é a que utiliza tan intelixentemente Antonio C. Guijosa en Só un metro de distancia, que como un experto cirurxián fai unha disección completa da mente da vítima, e de todas as circunstancias que a rodean, sen a mínima concesión á lágrima fácil e sen escatimar en ningún momento amosar as debilidades e contradicións argumentais que padecen as personaxes protagonistas deste drama.

A terapia que propón é individual e colectiva, un espazo de reflexión que amarra ao espectador na butaca sen darlle máis tregua que unha peza musical de Ludovico Einaudi, unha especie de purgante que fai de transición entre unha primeira parte expositiva e outra segunda resolutiva. (Autor, por certo, que sempre acompaña como banda sonora estes artigos que eu escribo).

ANA GARCIA

Dicía Bernard Dort, en Tendencias do teatro actual, que o gran problema que debe obsesionar ao teatro é a aptitude que ten para representar a realidade e poñer en escena o mundo que vivimos. E penso que o venres puidemos comprobar como hoxe en día hai profesionais con capacidade dabondo para crear unha dramaturxia que aborda sen complexos e con profundidade todo o que acontece, o que nos perturba ou nos deleita, o que nos dana ou nos libera.

E se o autor e director é quen de construír esa estrutura teatral tan potente e descritiva, as catro actrices están espléndidas, cribles e naturais. Debe ser ben complicado, tratando un tema tan sensible, non deixarse levar pola inercia tráxica, nin abusar do xesto exaxerado e o lamento de tradición clásica. Toda a interpretación é contida e suficientemente expresiva para que o espectador non se extravíe nesa narrativa espesa que compón esta gran obra. Un estilo que se compadece pouco dese público que vai ao teatro por pasar o tempo.

Ana Mayo (vítima), Camila Viyuela (a irmán que vai parir unha nena), Muriel Sánchez (psicóloga) e Beatriz Grimaldos (parella lesbiana da vítima) debuxan e transmiten con verdade a despersonalización, o desdobramento mental, a viaxe na procura da orixe do trauma, o recoñecemento da aldraxe, a culpa, o perdón, o abismo, o esquecemento, a covardía, os intentos de suicidio, os prexuízos, a memoria, a vida recobrada, a liberdade.

ANA GARCIA

Hai moita narrativa, mil aspectos que contar, avaliar, unha necesidade de purificación imposible. O texto non para, non hai un silencio onde acougar un pouco, as palabras son como martelos que trituran os miolos desa vítima que non pode escapar do seu pasado, nin vivir un presente digno. O infanticida, culpable de apropiarse indecentemente da inocencia máis prezada, non ten conciencia de ser tal (detesto ese concepto de vitimario, tan usado ultimamente para definir a un asasino). E os cómplices por omisión non queren escoitar, recordar, compadecerse. Todos pregan por un silencio que atrona, sen comprender que só a catarse é o camiño que pode curar tanto sufrimento.

Seguramente hai elementos que complican a comprensión sinxela do relato. Aspectos secundarios que por si mesmos poderían ser centro de atención. Por exemplo, que a vítima sexa lesbiana, ou ese personaxe que lle ofrece as pastillas suicidas co que espera ter un futuro prometedor, ou incerto, quen sabe? Pero nada disto lle quita mérito a unha obra tan ben escrita, dirixida e interpretada.

E mentres sigo a escoitar a Einaudi como se foxe unha pregaria, non esquezo esa última confesión da nai da vítima na que, sen pedir perdón nin pretender confortala, confirma que ela, cando logrou fuxir, nunca volveu pisar a casa dos seus pais. ?

Saúde y larga vida…