Un emigrante larachés foi un dos grandes editores da historia do Uruguai

Santiago Garrido Rial
s. g. rial CARBALLO / LAVOZ

CARBALLO

CEDIDA

O Concello recupera a figura de Antonio Barreiro, natural de Vilaño. Un experto dará unha charla

09 oct 2019 . Actualizado ás 07:50 h.

«Barreiro e Ramos converteuse nun empresario que manexou a edición, a publicación e a comercialización de libros en Montevideo, ao mesmo tempo que logrou consolidar unha importante rede de intelectuais que lle valeu ser considerado un dos empresarios máis destacados da época, levándoo mesmo a participar no directorio do Banco da República». Son palabras de Leonardo Guedes Marrero, investigador da Universidade da República, en Montevideo, a capital do Uruguai, sobre a obra de Antonio Barreiro e Ramos, un larachés que emigrou de moi novo a Sudamérica e fixo fortuna, non só económica, senón social, cultural e intelectual.

O Concello larachés está disposto a rescatala, ou máis ben a dala a coñecer no seu lugar de orixe, pois alén do Atlántico é máis notoria. Para iso, está programada unha charla, a mediados do próximo mes, do propio Guedes Marrero, de visita en España. Deste xeito, A Laracha vai aos poucos identificando os traballos presentas nacidas no municipio e que destacaron na súa vida americana, como o actor Enrique Muíño ou o historiador franciscano Lino Gómez Canedo.

Barreiro era natural do lugar de Fragunde, na parroquia de Vilaño. A casa natal está en ruínas, e como familiar aínda ten, polo menos, un sobriño bisnieto.

Porque a vida de Barreiro queda xa moi lonxe. Naceu en 1851 e chegou a Montevideo en 1867. Comezou a traballar á súa chegada na librería Real e Prado, unha das máis prestixiosas da capital, relata Guedes nos seus apuntamentos biográficos. Desde aí comezaron os seus contactos cos sectores intelectuais da cidade, ademais de formarse nun sector no que máis tarde brillaría

O gran salto

Máis datos: «En 1871, Barreiro, como moitos outros inmigrantes españois, pasou dunha relación de dependencia laboral a traballar pola súa propia conta abrindo o seu propio negocio: a Librería Nacional, un pequeno establecemento de venda de libros ao que anos máis tarde lle sumaría un sector dedicado á edición. Barreiro e Ramos, xa convertido en empresario atopou no bum da produción de textos escolares, impulsada pola Reforma educativa que vivía o país, a oportunidade para que o seu negocio non fóra unicamente a venda de libros senón tamén a súa edición». Chegou a publicar textos sobre novos recursos para aplicar no medio educativo.

Pero, ademais, o momento histórico foille propicio e aproveitouno. Nun país aínda novo, chegaban ondas emigrantes e fraguábase o sentimento nacional, o que propiciou a circulación de textos. Barreiro tomou nota e instalou talleres gráficos para editar, publicar e comercializar numerosos textos.

Un faladoiro intelectual co seu nome

O investigador uruguaio sinala: «A figura de Barreiro e Ramos e o seu negocio cobraron relevancia no ámbito intelectual, converténdose nin máis nin menos que en editor do historiador

Francisco Bauzá, do poeta Juan Zorrilla de San Martín e do xurista Justino Jiménez de Aréchaga, os tres figuras notables da intelectualidade nacional. Na década de 1890, Barreiros comezou a publicar Biblioteca Popular de Historia Nacional, unha colección de libros non moi extensos e accesibles co obxectivo de facer chegar as obras históricas a todos os sectores sociais, por exemplo As grandes batallas (1893), de Orestes Araujo, un texto que, desde unha construción épica da Batalla de Sarandí, intentaba contribuír á construción dunha identidade nacional».

Considera que neste proxecto se reflicte máis a súa contribución á promoción das redes intelectuais que traballaban na construción dunha identidade nacional para un país que levaba con moi poucos anos coa súa primeira Constitución, de 1830.

Foi nesta época cando se desenvolveu o chamado «faladoiro de Barreiro», agrupación integrada por diversos intelectuais e políticos da época na que se xeraban importantes intercambios e debates sobre a realidade nacional do momento».