«Hoxe en día, as mozas xa empezan a fumar antes que os mozos», advirte o neumólogo
06 ago 2018 . Actualizado ás 05:00 h.Julio Ancochea Bermúdez (Madrid, 1957) é medio galego. «Toda a miña familia é de Trives», di a modo de presentación o presidente da Asociación de Médicos Galegos na súa visita ao Chuac. Xefe de Pneumoloxía do Hospital da Princesa, é tamén o coordinador da Estratexia EPOC do Sistema Nacional de Saúde, tema que analizou no hospital coruñés desde unha perspectiva de xénero.
-Como vai esa estratexia?
-Cumprirá 10 anos no 2019. A enfermidade pulmonar obstructiva crónica é unha patoloxía altamente prevalente e intimamente vinculada ao consumo de tabaco. Baixou no home, pero na mulleres é unha meseta. E hai un dato para a reflexión: as mozas xa empezan a fumar antes que os homes, aos 14,5 anos, e a diferenza acrecéntase aos 18 anos. No 2007, o 10,7 % da poboación de entre 40 e 80 anos tiña EPOC, o 15 % entre os homes e o 5,7 % das mulleres. Os datos preliminares do estudo do 2017, que se acaban coñecer, dinnos que aumenta lixeiramente no home, pero é que na muller pasou dese 5,7 ao 9,6 %. O futuro da EPOC terá nome de muller. Ata agora tiñamos dous arquetipos, o do gordito, fumador, o abotargado cianótico, e o delgadiño flautín, soplador rosado, pero a EPOC xa empeza a ter cara de muller.
-Moitas sen sabelo, non?
-É un dos problemas. No 2007 vimos que o 73 % dos enfermos non estaban diagnosticados, e máis nas mulleres. O último estudo reflicte que o 83% das mulleres están infradiagnosticadas. Iso significa que en España das 630.000 enfermas, 540.000 non están diagnosticadas.
-E a detección tardía empeora o prognóstico.
-Diagnosticar é un dos nosos retos. A EPOC é o paradigma da enfermidade crónica, progresiva, con distintas comorbilidades asociadas e un consumo inxentes recursos. Calcúlase que os custos ao ano son 3.000 millóns, o 0,2 % do PIB. O capítulo máis importante é o de hospitalizacións, e un dato interesante é que o 15 % dos enfermos consumen o 80 % dos recursos. O diagnóstico tardío significa que fallamos na intervención precoz. Chegamos tarde.
-Que se expoñen facer?
-Unha dos paradoxos do noso sistema sanitario é que temos o mellor programa de transplante pulmonar do mundo, e nisto o Chuac ten moito que ver, pero non se desenvolveu a espirometría de calidade nos centros de saúde para o diagnóstico e están en mantillas programas alternativos á hospitalización tradicional, aínda que hai que dicir que Galicia é punteira neste tipo de iniciativas.
-Cara a onde vai a estratexia para corrixir todo isto?
-Ten sete liñas. A primeira é a prevención, sobre todo do tabaquismo, pero tamén no que respecta aos efectos da biomasa no medio rural. O fume da leña, que en Galicia tamén lles afecta. A segunda é o diagnóstico precoz, seguida polo manexo correcto do paciente en base a guías clínicas para reducir a variabilidade na práctica clínica. Ademais, está a mellora do manexo das exacerbaciones, a abordaxe nas fases avanzadas, porque cada vez vivimos máis pero vivimos peor, a formación permanente e a investigación. Esas son as claves.
-Con perspectiva de xénero?
-Cada vez hai máis evidencia científica de que a muller ten maior susceptibilidade ao fume do tabaco, a enfermidade aparece antes.
-cal é a proposta dos médicos para evitar esa iniciación?
-A prevención primaria é básica, e está nas familias, nos colexios... Hai que formar, informar e convencer. As medidas máis eficaces adoitan ser as lexislativas, máis ou menos politicamente correctas, pero son as de maior impacto na saúde pública. A lei do tabaco tivo un impacto importante, aínda que irregular pola súa distinta aplicación nas comunidades. Se cadra é o momento de reflexionar sobre unha nova lei consensuada entre os distintos partidos políticos. E hai que insistir na educación, a formación...
-Subiría o prezo do tabaco?
-Eu si o subiría. E establecería algún tipo de restrición de acceso a cigarros en menores, hai unha idade mínima para compralo, como o alcol, pero non abonda con ter normativa, hai que cumprila.