Crónica vital dun mozo que fuxiu da sotana e do sacerdocio
25 may 2014 . Actualizado ás 07:00 h.Co lento e gradual derrumbe do paso dos anos, moito do noso pasado, se non está perdido, está esquecido, excluído do noso presente polo desgaste do paso do tempo que fai desaparecer moitos ecos. Dos nosos antepasados, que son as nosas mouteiras e o noso pano de fondo, coñecemos uns poucos retrincos ou algunhas pinceladas, o que deixaron como testemuño material ou inmaterial ás xeracións que lles seguimos, pero pouco máis. Nada dos seus percorridos vitais, dos seus sufrimentos nin das súas aventuras, dos seus logros ou fracasos nin das súas decepcións e segredos. Da súa humanidade.
Victorino Abente e Lago -familiar de Eduardo Pondal e tío do poeta Gonzalo López Abente- naceu o 2 de xuño de 1846 en Muxía. Foi un dos fillos menores do médico Leandro Abente Chans e de Manuela Lago Díaz. Os seus irmáns homes foron Ezequiel, Víctor e Victoriano, ademais de seis irmás -Eduarda, Julia, Victorina...-. Victoriano e Ezequiel cursaron a carreira de Medicina en Santiago, incorporándose este último á milicia castrense posteriormente -o antigo hospital Militar da Coruña leva na actualidade o seu nome-, e tendo en conta que as familias de boa posición da época desexaban que un fillo se fixese sacerdote, foi elixido Victorino para iso. Con todo, ante a posibilidade de vestir sotana, aquel mozo de 20 anos sentiuse como un león nunha gaiola, e unha noite de soño intranquilo fuxiu de casa pondo terra por medio, afastándose da súa propia orixe para embarcar como polisón nun barco que tiña como destino a illa de Cuba.
Estando nese país en 1868, soubo dunha guerra que en Sudamérica había naquel momento, concretamente en Paraguai, enfrontándose cos seus veciños Arxentina, Brasil e Uruguai. Desexoso de aventuras, Victorino tomou outro barco rumbo a Buenos Aires, no seu desexo de chegar a Paraguai, aínda que o bloqueo do río da Prata impediulle concretalo, permanecendo en Buenos Aires para traballar nuns grandes almacenes provedores do exército arxentino. Ao caer a capital do Paraguai en mans dos invasores, a empresa na que traballaba enviouno en 1869 a Asunción como encargado das provisións do exército triunfante: o dos aliados.
Xa en Asunción, Victorino buscou unha pensión onde aloxarse, coñecendo alí, e namorándose, dunha das fillas da posadera, esta última viúva dun coronel polaco que combatera a favor do Paraguai e morto nunha das máis feroces batallas. casou Victorino con Isabel Mislovsky e formou un fogar feliz con cinco fillos -Manuela, Antonia, Leandro, Isidro e Balbina-, conseguindo una certa estabilidade familiar e económica, ademais de prestixio social grazas ao seu tesón e intelixencia. Converteuse nun destacado poeta da cultura paraguaia ao cantar as belezas da súa Muxía natal, con versos como O Corpiño, e da súa terra adoptiva, que hoxe en día son parte importante daquela literatura latinoamericana.
Contactos coa familia
Victorino Abente e Lago colaborou en numerosos xornais do Paraguai, publicando gran parte dunha obra poética, moi recoñecida naquel país, que o admirou considerándolle o «poeta da resurrección nacional». A súa obra dispersa en medios de comunicación daquel entón foi recompilada posteriormente por un neto, aparecendo en 1984 nun volume titulado Antoloxía poética: 1867-1926. En todo ese ínterin, nun determinado momento Victorino Abente contactou coa súa familia, ocasión na que os seus pais decidiron enviar a outro fillo, ao médico Victoriano, a buscalo ao país suramericano para que regresase a Muxía. No entanto, tamén Victoriano decidiu quedar en Paraguai, casándose con María Haedo Machaín, membro dunha das familias máis antigas e tradicionais do país, descendente do conquistador español Domingo Martínez de Irala e da india Leonor. Este matrimonio tivo once fillos, entre os que estaba Víctor Abente Haedo, avogado, senador da República paraguaia e Primeiro Gobernador dos Rotary Club.
Víctor Abente foi o pai de Luis Abente Saguier, á súa vez pai de María Teresa Asunción Abente Brun, a esposa falecida do actor e director de teatro paraguaio José Luis Ardissone Nunes -quen me facilitou esta información para ensamblar a historia- co que tivo 5 fillos e 11 netos, estendéndose os Abente muxiáns por Paraguai, Uruguai e a Arxentina, sumando en 144 anos máis de 3.000 descendentes de Victorino e Victoriano.
Naceu no ano 1846 en Muxía e morreu en Paraguai en 1935
En 1984 publicouse «Antoloxía poética: 1867-1926»
A morte da súa filla Balbina
Durante a súa longa estancia en Paraguai, Victorino viaxou en dúas ocasións a España, nos anos 1884 -anos no que naceu en Muxía a súa filla Balbina- e 1907, neste último con intención de radicarse definitivamente na súa localidade de orixe. casou ademais a súa filla menor, Balbina, cun sobriño, o poeta Gonzalo López Abente, gozando dunha inmellorable saúde emocional ao fundirse coa terra que lle viu nacer e co encontro cos seus amigos da afastada adolescencia.
O regreso á terra adoptiva
Despois de pasar un ano de serena e breve felicidade, Balbina faleceu ao dar a luz o seu primeiro fillo, nacido tamén morto, un motivo máis, coa dor da perda, para decidir regresar á súa terra de adopción onde fixaran raíces as súas outros fillos e netos. E seguramente que a Victorino, fatigado pola dor da perda e de ter que partir, embazáronselle os ollos por deixar á súa filla enterrada no cemiterio de Muxía e saber que xa nunca máis regresaría á terra que tanto amaba, e na que pensara descansar definitivamente antes que a súa filla, e enterrarse xunto aos restos dos seus pais, logo de ter debuxado cos seus versos durante toda a existencia paisaxes e soños muxiáns.
Pero xa non podía elixir: debía saír de Muxía á hora do alba, á hora de fuxir, falecendo posteriormente Victorino en Asunción-Paraguai o 22 de decembro de 1935, moi poucos anos despois de que o fixo a súa esposa.