As tensións entre quen reclaman o aproveitamento mercantil da maior reserva natural do planeta e os que defenden a súa protección hanse recruado tras a vaga de lumes
15 sep 2019 . Actualizado ás 05:14 h.Impoñentes masas de vexetación que chegan ata onde acada a vista. Caudalosos cursos de auga repletos de vida. Pobos aínda non contactados, que viven alleos á historia do ser humano. A Amazonia, que supón polo menos o 25 % de toda a superficie do continente americano, e alberga un cuarto das especies existentes en todo o planeta, volveu ao foco da atención mundial debido aos devastadores incendios aparecidos na zona nas últimas semanas. O lume arrasou polo menos 2,5 millóns de hectáreas de ecosistema amazónico só durante o mes de agosto, segundo o instituto Nacional de Investigacións Espaciais do Brasil (Inpe).
Os incendios, aínda que aparecen de forma estacional, aumentaron de forma considerable este ano. Polo menos 30.901 focos de lume foron contabilizados o mes pasado no Amazonas, un 196 % máis que no mesmo período do ano anterior, cando se rexistraron 10.421 focos. Non son poucos os expertos e oenegués ambientalistas que culparon da crise ás políticas favorables á expansión da fronteira agrícola dos presidentes do Brasil, Jair Bolsonaro, e Bolivia, Evo Morales.
Por iso foi especialmente comentada a postura oficial do Ministerio de Medio Ambiente brasileiro, cuxo líder, Ricardo Sáelles, apostaba a finais de agosto pola «monetización» do Amazonas, abrindo áreas para o desenvolvemento comercial. «O feito é que as leis e regulamentos que foron promulgados e usados nos últimos 10 ou 20 anos foron moi restritivos para o desenvolvemento do Amazonas. É por iso que as persoas optan polas actividades ilegais e criminais, porque non teñen espazo para facer algo dentro da lei», declarou o ministro ao diario británico Financial Times.
Sáelles cre que é o mellor para as ao redor de 20 millóns de persoas que viven no lugar. «Queremos demostrar que, se chegan os investimentos, e distribúense entre as persoas que viven alí, eles van manter a selva tropical, e non se van a involucrar en minería ilegal ou explotación madeireira», explicaba fai uns días.
A súa postura volve incidir no debate entre quen creen que o Amazonas é clave para o equilibrio ecolóxico do planeta e quen creen que é importante para o desenvolvemento dos países que o albergan. Pero o certo é que desde hai décadas veñen aplicando políticas que fomentan a monetización do Amazonas ao mesmo tempo que a redución da selva.
Os moradores da maior reserva de auga doce do mundo lembran que o gran desembarco dos homes de negocio no Amazonas deuse coa febre do caucho, a partir de 1880, dando lugar a importantes núcleos poboados no corazón do río, como Manádevos, unha urbe que supera na actualidade os dous millóns de persoas. Posteriormente sucedéronse outras febres, como a das peles, ou a máis recente, a do narcotráfico. O Amazonas é, para moitos expertos, unha autoestrada da cocaína colombiana e peruana. Todos estes intereses han ir acompañados do florecimiento de subterfugios legais para ocupar economicamente o territorio amazónico.
Actualmente, a principal forma de deforestación é a procura de terras, creen os expertos, que apuntan a políticas como a de «integrar para non entregar», orixinaria da ditadura militar brasileira (1964-1985), que favorecía a exploración para protexer á selva da súa internacionalización. O ex presidente brasileiro Michel Temer aprobou unha lei no 2017 que permitía legalizar terreos de ata 2.500 hectáreas que fosen legal ou ilegalmente ocupados ata o ano 2011.
Quen defenden o proceso de desenvolvemento agrícola e mineiro na zona argumentan que contribúe ao desenvolvemento do país e das poboacións autóctonas. Quen abominan delas sinalan que terá un gran custo e que afectará o clima do planeta, en especial, ás choivas. O certo é que os que viven na zona alertan da subida de temperaturas a niveis de chan pola talla de árbores, nas zonas deforestadas, e advirten da escaseza de choivas. O futuro do Amazonas está en xogo.