Normandía lembra ao único galego morto no desembarco
Manuel Otero Martínez, natural de Outes, é o único español que morreu en Omaha no Día D, hai hoxe 75 anos. Lembramos a súa historia
Foi hai exactamente 75 anos, na madrugada do 6 de xuño de 1944, cando as forzas aliadas desembarcaron nas praias de Normandía nunha operación militar, infestada no seu día de segredo e conspiracións militares, que suporía o principio do fin para o dominio nazi en Europa. A operación Overlord -a súa denominación en clave- tivo como escenario principal a praia de Omaha onde as tropas estadounidenses rexistraron un maior número de baixas, entre elas, a de Manuel Otero Martínez, o único español do que se acreditou que participou no Día D.
A historia do «soldado Ryan» galego, nacido en 1916 no lugar de Catasueiro, no municipio de Outes , e falecido con 28 anos, estivo esquecida durante case 70 anos ata que a Asociación de Amigos do Museo Militar da Coruña e a Asociación Histórico Cultural The Royal Green Jackets empezaron a seguir o seu heroico rastro. Os partes bélicos acreditan que desembarcou coa súa unidade (16 rexementos da Primeira División de Infantería, a famosa Big Rede One) na lendaria praia normanda, onde foi dado por morto ao amencer.
As pescudas, iniciadas o 2013, foron complicadas, como informou Fernando Molezún, pero atopouse a súa ficha de alistamiento, datada o 19 de marzo de 1943 en Nova York, na que aparece Hawai como lugar de residencia e na que se incide que non se trata dun cidadán americano. Precisamente, os historiadores opinan que foi o anhelo de conseguir a cidadanía estadounidense o que levou a Manuel Otero Martínez a alistarse no exército, quedando encadrado nesa unidade de veteranos que combatera no norte de África e Italia e á que accedera, posiblemente, pola súa experiencia bélica na Guerra Civil española.
Sábese que o mozo de Outes, que se dedicaba á carpintería de ribeira, embarcouse, pouco antes antes de iniciarse a contenda de 1936, no vapor Inocencio Figaredo, pero dous días antes do alzamento do 18 de xullo pérdese a súa pista. Segundo a información solicitada por Antonio Osende Barallobre, da Asociación Histórico Cultural The Royal Green Jackets, quen no 2016 publicou o libro Manuel Otero Martínez. Un galego en Omaha beach -no que se recrean as súas fazañas-, o coruñés tería loitado na cruenta batalla de Brunete, onde foi ferido de bala nun pulmón e nun brazo.
Tamén hai datos que lle sitúan ao fin da guerra en Barcelona, como prisioneiro de guerra. Sería grazas á intercesión dalgúns amigos ben relacionados como puido conseguir a súa liberdade. Regresou entón a Catasueiro, a Outes, aínda que non tardou en embarcarse de novo, nesta ocasión con destino a Estados Unidos e, concretamente, a Nova York, onde vivía unha irmá, como explicou este xoves o propio Antonio Osende Barallobre a Radio Voz. Tras estar na cidade estadounidense dous anos, deuse conta de que, se quería prosperar, era imprescindible conseguir a nacionalidade. Unha das vías para acadala era alistarse no exército. No seu caso, envíaselle a Reino Unido, onde ascendeu a soldado de primeira clase. Tras meses de exercicios e manobras, embarcouse rumbo a Normandía , onde naufragou o seu soño americano.
O monumento co seu nome
A pesar da escasa documentación que se conserva sobre el, a súa fazaña queda probada, polo monumento erixido no pobo normando de Colleville en honra aos caídos da 1.ª División á que pertencía o 16.º Rexemento de Infantería, onde serviu Otero. Alí figura a relación de todos os falecidos desta unidade en Omaha, e entre os nomes aparece o seu.
Ademais, a sobriña neta de Manuel Otero, Gemma Martínez, unha das grandes impulsoras de que se recuperase a historia deste galego, conserva a caixa na que enviaron os seus restos mortais desde o cemiterio de San Lorenzo en Normandía. Agora descansan no camposanto de San Xoán do Freixo de Sabardes (Outes), onde no 2014, cando se cumpriron 70 anos do seu falecemento, rendéuselle unha sentida homenaxe.
Gemma Martínez recibiu, ademais, unha carta acompañada dunha foto do cemiterio francés, na que se explica a temporalidade do mesmo, xa que di que o camposanto será conservado ata que, co consentimento dos familiares dos alí enterrados, trasládense todos os restos a Estados Unidos. Tamén conserva un escrito encabezado polo escudo dos EE.UU. polo cal se lle concede a distinción do Corazón Púrpura, condecoración que o exército norteamericano outorga aos feridos ou falecidos en combate.
Morte nun campo minado á saída de Omaha
Máis de 70 anos despois da súa morte, chegou á rexión normanda outro galego, Óscar Galansky (Moaña, 1987), un realizador audiovisual con devoción polos conflitos bélicos que desde o 2016 céntrase en reconstruír, da man de expertos locais, os feitos acaecidos nesa brava costa durante os case tres meses que durou o desembarco de Normandía, como revelou Mila Méndez.
En documentais que colga na súa canle de YouTube (chamado Tropa Guripa) -o último publicouse fai catro meses- explica sobre o terreo desde o sucedido sobre o areal de Omaha ata as semanas posteriores dunha batalla que se prolongou ata o 30 de agosto de 1944.
Dous dos capítulos máis seguidos teñen como protagonista especial ao seu compatriota, Manuel Otero Martínez. En concreto, nun deles o moañés lembra datos persoais, como que estaba solteiro, e militares, como o seu número de identificación militar (32868826). Tamén recrea a súa chegada á praia e expón, coa axuda de historiadores, como puido chegar a súa morte, ocorrida á saída do areal. En concreto, no vídeo de Óscar Galansky explícase como o galego puido chegar nunha lancha a Omaha en torno ás 7.40 minutos do Día D. Tras percorrer uns 100 metros da praia, tería acadado un muro de guijarros, hoxe unha duna de area. Dos testemuños recolleitos, enténdese que o mozo, atravesando un campo minado entre o areal e a posición alemá WN 64, morreu por mor da explosión dunha mina.
Unha placa co seu nome en Normandía
Para axudar a que a traxectoria deste heroico galego non caia no esquecemento e para que todos os interesados na Historia identifiquen quen era ese Manuel Otero non estadounidense, a Asociación Histórico Cultural The Royal Green Jackets colocou no 2014 unha placa xunto ao monumento erixido en Colleville en honra aos caídos. Tras resultar danada, este xoves, cando se cumpren 75 anos do desembarco de Normandía, volveron ao pobo normando para restituíla.
O proxecto que si non saíu adiante, como confirmou hoxe en Radio Voz Antonio Osende Barallobre, foi o de reconverter a casa natal do galego en Outes no Hotel Normandía, unha idea que se barallou fai agora cinco anos. A idea inicial de Gemma, a sobriña de Manuel Otero, era rehabilitar o inmoble e dedicar nel unha sala a unha exposición sobre o soldado, onde se exporían recordos como a insignia ao valor que lle concedeu o exército dos Estados Unidos e o baúl no que se enviaron a Outes os seus restos mortais. Un desexo finalmente frustrado.
