A carta poboa noiesa fixaba o establecemento dun novo burgo na actual parroquia de Santa Cristina de Barro
07 dic 2019 . Actualizado ás 05:00 h.Transcorreron só uns meses desde que Noia conmemorou o 850.° aniversario do seu nacemento e, con estas liñas, aspiro a contribuír a que a efeméride non pase a formar parte do esquecemento.
O ilustre historiador e cóengo compostelán Antonio López Ferreiro faise eco do foro de Noia no tomo primeiro de Foros municipais, de 1895. O foro noiés, ou carta poboa, conxunto de privilexios que se conceden ao burgo que nace, é obra de Fernando II, rei de León, Estremadura, Galicia e Asturias, e está signado en Lugo o 9 de abril de 1168. Dese texto entresaco os seguintes parágrafos:
«… Saiban, pois, a idade presente e a futura como eu Fernando [II] pola graza de Deus, rei dos españois por amor de Deus omnipotente e do santísimo apóstolo Santiago, a nosa cabeza e patrón, vos faculto e concedo a vos, o meu leal don Pedro [refírese a don Pedro Gundesteiz, arcebispo compostelán entre 1168 e 1173], electo de Compostela, que poidades edificar e establecer un novo burgo e porto na terra de Santiago na comarca de Santa Cristina de Noia [refírese á parroquia de Santa Cristina de Barro], a beiras do río Tambre, a gloria de Deus e da devandita igrexa, que vos elixiu por pai e pastor.
E o tal burgo e porto será chamado en diante por todos Todo Bo [Totum Bonum]; e instituyo o burgo nesta forma, a saber: que todos os cidadáns de Compostela ou calquera outros que alí habiten ou teñan casas de morada, non paguen outra peaxe que o portazgo e peaxe que acostuman pagar as naves. Igualmente, os estraños pagarán segundo o costume e rito doutros portos.
Todo o burgo e vila será voso e de todos os vosos sucesores, como a cidade compostelá.
Do portazgo das naves resérvome para min e para o meu fisco a metade, que prometo e decido non dar nunca a ningunha outra persoa, nin conde, nin cabaleiro, e en caso de cedela, só o farei a Vos ou aos vosos sucesores.
Mando e ordeno que o burgo pobóese segundo o foro de Compostela, e que todos os que nel habiten e vivan estean suxeitos a Vos e a todos os arcebispos de Santiago, como o están os cidadáns de Compostela.
Engado ademais que desde o faro [torre de Hércules, da Coruña] ata este porto que chamamos Todo Bo, e desde este porto ata Santa María da Lanzada e aínda ata Padrón, deixe de observarse o malo costume do naufraxio, pola cal os náufragos ou navegantes ven precisados a entregar as súas naves e o seu cargamento aos señores da terra; e que aos mareantes que dentro de devanditos termos sucedéselles padecer naufraxio ou perigo de perderse, restitúanselles as súas naves e todas as súas cousas sen diminución e molestia algunha, se é que puideron escapar da tempestade. Pero isto ha de entenderse dos barcos que veñen consignados ao porto do Apóstolo, e non doutros.
Quero así mesmo que todos os habitantes e moradores do referido burgo sexan os vosos vasallos e dos arcebispos de Compostela, e non de ningunha outra persoa.
Declaro para rematar que isto o fago para restauración do porto do Apóstolo».
Mención a unha restauración
A alusión á restauración que se realiza no texto transcrito anteriormente leva a pensar ao historiador compostelán Antonio López Ferreiro, con toda lóxica, que o porto se atopase destruído naquel momento.
E non podo deixar de insistir no referente ao cambio de norma que, desde entón, debe aplicarse ás naves que naufraguen entre a torre de Hércules e A Lanzada, pero, ¡ollo!, este cambio só afectará os barcos consignados ao porto do Apóstolo, coñecido no documento como Totum Bonum, na actualidade Noia.
