Santos Oujo: «Eu sufro moito cando pecha unha libraría. Danme ganas de chorar»

BARBANZA

Abraldes

Avoga porque se recoñeza máis a miúdo a figura de García Bayón

27 novs 2021 . Actualizado ás 05:00 h.

A de Santos Oujo Bello coa literatura é unha relación moi longa e estreita. Non hai conversa con el na que non xurda unha frase ou unha referencia a un autor. Estamos ante un empedernido devorador de libros que segue moi de cerca a vida cultural do Barbanza, na que participa activamente presidindo o Ateneo Valle-Inclán de Ribeira, unha peculiar iniciativa pouco corrente grazas ao altruísmo dos irmáns Lijó.

—De onde lle vén esa afección pola lectura?

—Dende sempre. Xa de neno, lía todas as novelas que había na casa, de Julio Verne, Victor Hugo, que tiña miña nai. A lectura é o meu vicio. Na miña casa teño uns tres mil libros físicos. Con problemas de ocupación, claro. Como agora temos a opción informática alixeira moito o tema. Pero si, son un gran lector. Gozo moito coa lectura e compro moitos libros.

—Polo que dei tamén lle en dixital.

—Ao principio fun remiso, pero agora o 50 % das miñas lecturas xa son en dixital. Na cama leo dixital, porque me é máis cómodo. Pola tarde, na cadeira ou na mesa, leo libro físico.

—Que prefire entón, ou libro dixital ou ou de papel?

—Para min é como formular a quen queres máis, a teu pai ou a túa nai? Encántame o libro físico, incluso son comprador en librerías de anticuarios. Gozo moito co tacto, co cheiro da tinta seca ou coa tipografía dos libros antigos, gústame subliñalos. No meu móbil levo cen libros que me permiten ler nun bar ou en calquera sitio; na casa teño unha tableta e lectores de libros, e tamén uso Internet.

—É vostede lector de literatura galega?

—Eu son valleinclanista de vocación. Gozo coa obra de Valle e son moi amigo do director do museo da Pobra, Antonio González. Vou ver moi a miúdo ese museo. É unha peregrinación á meca cultural de Barbanza. Leo en galego, pero leo menos. Gústame moito a poesía en galego, así como autores como Julio Camba, Suso de Toro, Emilia Pardo Bazán, Fernández Flores, Dieste...

—Cal é ou seu libro de cabeceira, aquel que ou engaiolou?

—Como libro de deleite que lin varias veces está El bosque animado, pero tamén Madame Bovary, Crónica dunha morte anunciada ou O amor nos tempos do cólera. Gústame moio ler, pero a un libro que non me engancha nas primeiras vinte páxinas doulle un toque e cando chego ás cincuenta, se non me di nada, déixoo. Son tamén moi esixente co libro estranxeiro. Busco quen é o tradutor, porque unha novela mal traducida perde moito.

—Unha cousa é que lle guste ler e outra a paixón que ten pola lectura. Quen influíu tanto na súa afección?

—A min ensinoume a ler Carlos García Bayón. Con aquela voz que tiña, dicíame: «Como decía Ortega, hay que leer en tres niveles: A vista de pájaro, como pato nadando y como pez en el agua», porque cando miras desde arriba ves o panorama —hai que ver o prólogo para ver o panorama—, logo poste na superficie, para ver se che gusta; e despois, mergúllaste na estrutura. Non foi Bayón o que me animou a ler, porque xa o fixera miña nai, pero foi o que me ensinou a ler ben. Sempre o lembrarei.

—Falando de Carlos García Bayón, non lle parece que ou temos un pouco esquecido?

—Totalmente. Con Bayón estase cometendo unha grande inxustiza, porque foi o cerebro mellor preparado, máis ilustrado e máis renacentista que tivemos en Barbanza e en Galicia. Tense inmerecidamente esquecido. Non se valora a súa obra. A súa figura merece ser lembrada polo menos cada tres anos. Non digo que non se lle fixese nada, pero merecía moito máis. Ten unha extensa obra. Foi mestre de moitas xeracións de ribeirenses. Eu pasaba moitas horas con el escoitándoo. Quedabamos nun bar en Ribeira ou na Pobra, porque era escritor de bares.

—E como ve a cultura a nivel de Barbanza?

—Penso que pode dar moito máis de si. O Lustres Rivas está facendo un bo labor, e tamén a está a facer o Museo do Gravado de Artes, pero nunha escala de cen, poñería o nivel de actividade cultural nun 48 %. Eu sufro moito cada vez que vexo que pecha unha libraría. Danme ganas de chorar. Algo falla. É certo que a competencia é grande, pola venda a través de Internet, pero temos que apostar polo máis próximo, aínda que sexa máis caro.

—Vostede está á fronte do Ateneo Valle-Inclán. Como funciona?

—Aí temos dúas persoas ás que hai que recoñecer publicamente o seu labor: os irmáns Lijó. Teñen un bar, que é o Plaza, e ceden un local que podían explotar para o seu negocio. Agora temos a actividade un pouco parada polo coronavirus, pero presentamos libros, veñen escritores e desenvolvemos todo tipo de actividades. É un sitio pequeno, pero é preferible a un grande, porque neste hai máis calor. Todos os autores que viñeron marcharon moi satisfeitos. Con corenta persoas está cheo, e o autor sente cariño e calor. Estamos vendo de retomar a actividade. Sempre dicimos que no Ateneo pódese falar en calquera idioma, menos o suajili reintegrado. Temos uns colaboradores estupendos, especializados en diversos temas. Somos medio cento de amigos que traemos de vez en cando xente coñecida para que dea unha charla, como por exemplo Jabois, ao que nomeamos o noso embaixador en Madrid.

Da de Angelita a conselleiro

Santos Oujo Bello pertence a unha coñecida familia de Ribeira que da nome a un dos comercios máis antigos da cidade, o Bazar Oujo. A súa formación comezou no colexio de Angelita, onde fixo párvulos; seguiu no de don Germán e empezou o Bacharelato na academia El Pilar, por libre, para logo examinarse en Pontevedra, ata que tivo que marchar fóra para poder seguir os seus estudos; primeiro, en Peleteiro, para a reválida de sexto; e logo estableceuse nunha pensión na rúa da Conga para preparar o selectivo de Ciencias que aprobou cunhas notas altísimas. Marchou a Madrid para facer Enxeñería Superior de Telecomunicacións, carreira que rematou como número un da promoción.

Presentouse ás oposicións da Compañía Telefónica, cando era empresa pública e estaba empezando a implantar as comunicacións por satélite en España, que espertaba moito interese en Santos Oujo. Concorreron máis de douscentos enxeñeiros ás probas e o ribeirense sacou o número un, o que lle daba a opción de elixir destino. Como dominaba o inglés e o francés foise para o departamento internacional, que era o que tiña encomendadas as instalacións de comunicación por satélite, e aí empezou a súa vida profesional, da que se sente moi satisfeito.

Santos Oujo estivo na primeira fila do desenvolvemento das comunicacións internacionais que eran de onda curta cando el chegou, o que obrigaba a conectar con países americanos e asiáticos a través doutros estados europeos. Conta con entusiasmo cando se implantou o satélite que posibilitaba as comunicacións directas cos países do océano Índico con el á fronte do departamento, o que o obrigaba a viaxar moi a miúdo e ata dar a volta ao mundo en 15 días.

O destino reservaba ao enxeñeiro de Ribeira un privilexio ao alcance de poucos. Decidiu achegarse máis á súa casa e Telefónica nomeouno xefe en Ourense onde coñece a Gómez Franqueira, da man do que dá o salto á política para participar no primeiro Parlamento de Galicia ao que chega na lista da UCD que lideraba Franqueira. É un dos fundadores do partido Coalición Galega con cuxas siglas volve ocupar escano tras das eleccións de 1985 e é nomeado conselleiro de Industria, Comercio e Turismo tras prosperar a moción de censura a Fernández Albor en 1987, responsabilidade que desenvolveu con eficacia e honradez. Tras a política, volveu ao seu posto, ata que se xubilou.