Creados na comarca e áreas próximas a esta, un estudo apunta a que terían sido os primeiros de Galicia
25 abr 2020 . Actualizado ás 12:14 h.De entre todas as xoias que compoñen o patrimonio barbancés, hai unha que destaca pola súa exclusividade, quedando relegada unicamente a esta comarca e a áreas próximas como Rois, Dodro e Brión. Trátase dos cruceiros de , capeliñaun tipo de cruz que destaca por atoparse a imaxe introducida nunha pequena capela. Desde a páxina especializada Cruceiros de Galicia (cruceirosdegalicia.xyz) contabilizaron un total de 93 desta morfoloxía, caracterizada por contar cun fuste ou varal máis baixo e groso para soportar o peso da capeliña.
Tamén denominados cruceiros do Loreto, termo acuñado por Castelao na obra As cruces de - pedra na Galiza con alta probabilidade, erroneamente, ao adxudicarlle o culto de todos eles expresamente a dita virxe-, o experto e escultor Juan Cabeza adianta que conta con «unha teoría que pode ser revolucionaria». Esta enmárcase dentro do exhaustivo traballo de investigación e elaboración dun libro sobre estes cruceiros: «Moi probablemente, foron os primeiros que se fixeron en Galicia». É dicir, terían sido o modelo primitivo do cruceiro galego.
«Cando Galicia foi anexionada por Madrid, os Reis Católicos trataron de facer prevalecer os seus sinos cortando a corrente dos cruceiros de capeliña», esgrimiu Cabeza, lembrando que os cruceiros tamén eran instalados como elemento de cristianización en zonas de ritos pagáns. Un exemplo diso é o cruceiro e o templo de Pedrafurada en Caamaño, onde ambos se erixiron para ocultar un culto anterior, do mesmo xeito que pasou na zona de San Ramón de Bealo, en Boiro, a pesar de non contar cun cruceiro de .. capeliña
Corentena artística
Cabeza, con máis de tres décadas elaborando estas pezas, é autor de varias reproducións de cruceiros de , capeliñacomo o localizado no parque ribeirense Pedra Pateira. Leste indicou que, en termos construtivos, elaborar este tipo de elementos no pasado era máis doado que facelo cos altos. Ademais, opina que os de capela teñen unha maior funcionalidade no seu uso, ao poder albergar flores.
Porto do Son, Rianxo e Rois son os municipios que contan con máis cruces deste estilo, pero se se bota unha ollada ao mapeado que elaborou o experto, é doado advertir un círculo que rodea a comarca, e que suporía a sorte de corentena artística emprendida pola Igrexa a este estilo de cruceiros.
Por exemplo, nin Noia nin Padrón -vilas de gran poderío eclesiástico- contan con exemplos destes modelos. Juan Cabeza sinalou un dato fundamental no municipio da Pobra, que ten que ver coa campaña iniciada a partir de 1600 -os de encádranse preto de 1500, aínda que o máis antigo, en Rois, sería anterior- que Cabeza cualificou de «operación de mercadotecnia absoluta» e polo que se promocionou ao escultor pobrense Juan de Santiago para construír cruceiros desde Vilanova de Arousa ata Muros. Curiosamente, e sen saber se antes ou despois destes encargos, devandito autor foi o que fixo o de Pedrafurada.