Lembrádesvos, vellos amigos, daqueles veráns cando iamos durmir á montaña, á eira do Antonio de Sabuceda, ao pé da carballeira? Á beira do regato que bordea a vella e recóndita aldea, nós viviamos as noites máis fondas e as vixías máis inquietantes. Pero ao mesmo tempo, alí amais , naquela soidade, sentiamos a protección do granito sobre o que se erguían as grosas paredes das casas e dos alpendres onde durmían mulleres, homes e rapaces, e os animais, agás uns cantos cans que sempre nos facían compañía.
Acordádesvos daquela mañá cando o vento viraba ao redor dos troncos das árbores e xusto en fronte o lume crepitaba furiosamente arrasando, coma un animal famento, as xestas resecas diante dos nosos ollos impotentes? A nosa inquedanza acougou cando vimos que as lapas quedaron freadas no muro de pedras do outro carballal. Alí morreu o lume e apagouse o noso temor: non hai mellor cortalumes que a herba, a verde herba sempre. Naquel intre, a terra bufaba por baixo dun sol de xustiza, e debaixo do fume dunha conspiración de ramas e silveiras secas.
Recordades os escenarios nocturnos? Cando caía a negrura da noite sobre o silencio de pedra da montaña e amais da arboleda? Todos xuntos ao carón da fogueira cerca da charca que formaba o río. Falando, comendo e bebendo debaixo dun inmenso paraugas de estrelas e o murmurio das follas. As horas recendían á resina dos piñeiros que chegaba a través do aire de agosto dende a outra beira do cauce, que alentaba levemente, mentres estalaban as piñas. Cando o esgotamento nos levaba para as tendas, axiña caiamos no regazo do sono, mais cando o día empezaba a pestanexar, espertabamos coa música dos paxaros, co húmido perfume dos milleirais e dos campos, onde xa andaban pacendo as ovellas e as cabras vixiadas de cerca polos cans, mentres as tímidas cóbregas buscaban acubillo ao sol afastadas do barullo dos «okupas» do seu territorio, onde talvez sen sospeitalo compartiamos un amplo espazo cos lobos, que tamén saben do doloroso pinchazo da noite.
Que me decides daquelas mañás cando nos acercabamos en coche, co volume da música a tope cantando e rindo, até A Seara para almorzar? No bar estaban os paisanos das aldeas dos arredores que volvían de levar os seus rabaños a zonas de pastoreo ou ían para coidar das vacas e dos cabalos que campan pola serra. Quedabamos mudos mirando para aqueles rostros, rostros curtidos pola xeada, o po e o vento. Si. E agora, compañeiros, dígovos que nesta amada terra aínda hai caras ciceladas polo clima, porque, non o esquezades, esta é a terra do vento, da choiva e do pedrazo. Mais tamén do granito. Esta vella e engurrada terra, que ás veces pode parecer árida e dura, tamén é unha horta que dá moitos froitos. E se outras veces mesmo amosa unha faciana hostil, tamén é capaz de transfomarse no país da tenrura e da amabilidade, do abrazo e da cordialidade.
Non o credes? Que pensabades entón cando nos deitabamos sobre a herba ou nos sentabamos sobre o toro do carballo cortado e ás nosas costas alentaba lentamente o regato, cantaban os grilos e os saltóns nos acompañaban até a media noite?
Lembrando aquelas agrestes e inesquecibles noites de agosto, declárovos que esta terra é de voo baixo e silencioso, de fresca sombra nos veráns, de coloridos outonos, de invernos de fogueiras e contos na súa lingua, pobre pero fermosa, e primaveras floridas e luminosas. Nesta terra, amigos, aínda quedan rostros labrados polo salitre, que aprenderon a construír barcos coa escuma do mar para recorrer os océanos e acadar afastadas ribeiras. Nunca o esquezades, nin sequera cando a nosa memoria arda nos hospitais ou nos cuartos das inclusas.