Grazas a Rociito, acentuamos ben os diptongos e moitas mulleres denunciaron violencia de xénero
20 jun 2021 . Actualizado ás 13:25 h.A ortografía xa non é o que era. O meu pai, sen ir máis lonxe, só cursou estudos de Primaria, pero non comete nin unha falta de ortografía porque no seu tempo, fálolles dos anos 30, as regras de ortografía eran sacras e se cometías faltas, non che daban o título de Ensino Primario nin con recomendación. Ata máis ou menos os anos 80, as regras ortográficas marcaban as notas en calquera exame eliminatorio. E había moitos.
Para empezar Bacharelato, había que facer un exame que chamaban de Ingreso no que cada erro ortográfico quitaba puntos. Despois estaban as dúas reválidas, a de cuarto e a de sexto. Eran exames que podían frear en seco a túa evolución educativa e o teu currículo e neles, de novo, a be, a uve, a hache e táchelas como ameaza de eliminación pola vía rápida.
Foi en Selectividade cando notei que aquilo da ortografía empezaba a relaxarse. A Selectividade empezou o ano que morreu Franco. Non digo eu que houbese unha relación causa-efecto entre o ditador e a ditadura da ortografía, pero ben certo é que en xuño de 1975 realizouse o primeiro exame de Selectividade e tocoume o pandote de ser un dos miles de mozos cobaya que inauguraron aquel estresante invento.
No exame, que fixen en Zamora, viuse pronto que a ortografía non ía ser determinante e efectivamente, compañeiros de clase que tiñan moitas faltas pasaron aquel exame sen ningún problema e cando meses despois desapareceu o ditador, tivemos a sensación de que ortografía e ditadura tiñan certa relación. Tratábase, evidentemente dun dislate, dunha bobada política sen ningún percorrido, pero se cadra non iamos tan descaminados na ridícula asociación entre a liberdade e o eu escribo como me dá a gana da que fan gala mesmo algúns académicos cando seguen escribindo sólo, este ou riu con tache a pesar de que a Academia non a esixe.
Hoxe, a norma ortográfica parece cousa de profesores antigos e carcas. Cando esixes en clase escribir sen faltas, míranche con ollos asombrados e asócianche inmediatamente coa prehistoria e a patoloxía mental. A quen colocamos comas, taches e signos de apertura e peche de frases exclamativas e interrogativas nas mensaxes de wasap, considérannos carcundia pura, ridículos, aburridos e motivo de sarcasmo e chiste. Ante ese panorama, xa non nos atrevemos a baixar a nota polas faltas, só aconsellamos, rogamos, pedimos por favor que coiden a escritura porque, á hora da verdade, en moitos traballos a ortografía é definitiva nas seleccións de novos empregados.
Esta semana, nas páxinas de La Voz de Arousa falouse ou escrito de ortografía. O pasado martes, José Ramón Guinarte, xerente da Mancomunidade do Salnés, explicaba o seu Sistema de Intelixencia Ortográfica, un proxecto co que «pretende rematar coa problemática das faltas de ortografía tanto en mozas como en adultos» a partir de «un programa mental que ataca a raíz destas dificultades, aproveitando as altas potencialidades dos nosos cerebros». Ese programa sae ao mercado en tres formatos: publicado como un libro físico, editado como un libro dixital e como un iBook interactivo e axuda a corrixir as dificultades ortográficas da lingua española.
O problema deste moderno instrumento para aprender ortografía é que primeiro hai que convencer o usuario do importante que é escribir ben. Se non cre na ortografía, é imposible que lle interese o Sistema de Intelixencia Ortográfica. Os meus alumnos de agora son maiores, estudan o grao de Arte Dramática e enténdese que superaron o Bacharelato e que non cometen faltas, pero diso nada. Hei de dedicar a primeira semana do curso a repasar a ortografía porque na miña materia, Escritura dramática, non está ben cometer faltas -observarán que escribín «non está ben» en lugar de «é motivo de suspenso»-.
Para que entendan os casos en que hai que escribir cando, que, onde ou para que con tache, hei de recorrer a trucos antigos e bastos como o de que esas palabras se escriben con tache cando poden levar a continuación o sustantivo collóns (con perdón). É normal que teña que empregar estas vulgares añagazas para que uns estudantes de grao non cometan faltas? Pois así están as cousas.
Esta semana lembrouse en La Voz a visita de Rociito a Vilanova de Arousa en 1999. Recordo que utilicei o seu paso pola comarca para explicar a acentuación dos diptongos e deixar claro que nin Rociito nin chiita levan tache. A fama da filla de Rocío Jurado conseguiu logros que uno nunca imaxinase. Un de carácter menor é servir de exemplo ortográfico: nos diptongos formados por dúas vogais pechadas non se coloca tache e aí está o exemplo clásico de xesuíta. O outro, máis importante, é que, a partir da súa denuncia de violencia machista, centos de mulleres animáronse a denunciar a súa situación, algo que non conseguiran decenas de campañas publicitarias oficiais. Así é a vida: o exemplo dunha influencer é ás veces máis útil que as regras ortográficas e as leis contra a violencia de xénero.