A baldosa de Charlín e a «vija» de Oubiña ou como desdramatizar o narcotráfico
18 jun 2019 . Actualizado ás 22:37 h.Cuesta chamar capo a un señor ao que acusan de lanzar unha baldosa a unha muller á cabeza e de atacala cun desaparafusador. Non é serio. Dá un pouco de risa se non fóra pola tensión que se esconde detrás desas reaccións e o mal que o debe de estar pasando a señora que, parece ser, foi diana da baldosa. Se, ademais, o «capo» aparca mal o seu coche e enfróntase á policía cando lle din que o cambie de sitio, haberá que concluír que esa persoa é antes un tipo pintoresco que un mafioso.
Tras este episodio de baldosas, desaparafusadores e coches mal aparcados, o Alcalde de Vilanova de Arousa sentenciou que xa non estamos nos 80. E non se se iso é bo ou malo porque a realidade é que a droga segue chegando, o narcotráfico segue existindo e as diferenzas fundamentais cos 80 é que os narcos-capos-padriños son perseguidos sen cuartel polo Estado, pero agora, todo é máis complicado porque o diñeiro non se esconde nunha «vija», os narcotraficantes non fan ostentación, senón que disimulan, e os seus fillos non estudan Administrativo en Vilagarcía para levar as contas daquel xeito, senón que se forman en Harvard para entender de enxeñería financeira e así manexar as ganancias da coca con máis habilidade.
O que queda dos 80 e os 90 é o pintoresquismo, é dicir, vellos narcos condenados, pero xa fóra do cárcere, octoxenarios e á súa bóla que actúan coma se estivésemos no tempo en que campaban ás súas anchas e ninguén lles tosía, tampouco os alcaldes.
Non se se o pintoresquismo do narcotráfico made in Arousa foi bo ou malo. Por unha banda, quitaba ferro á situación e cun pouco de retranca e algo de humor, todo parecía menos tráxico. É dicir, os mozos morrían, a economía se dislocaba e todos perdiamos, o primeiro o Estado, pero había máis humor que sangue e a balacera do pub Museo ou a vendetta de Benavente eran enseguida esquecidas porque se prefería comentar o do porco colocado con haxix de Carril antes que as vinganzas sanguentas entre clans. Ademais, as anécdotas chuscas, a retranca galega e o humor desta terra, que en cuestión de chascarrillos e de facer mofa e befa de todo non ten rival nin nos andaluces nin en ninguén, pois iso, que se desdramatizaba a dor e iso permitiu sobrevivir aos 80 e aos 90 e chegar aos nosos días convertidos no paraíso das narcoseries e da narcoliteratura española, á fin e ao cabo, un bo guion funciona moito mellor se vén aderezado cunhas gotas de humor.
Tanto a Mafia siciliana, como ‘a Ndrangheta calabresa, a Camorra napolitana, os Carteis colombianos ou o Crime Organizado americano, teñen unha mitoloxía moi particular que se entrevé no Padriño, en Narcos ou nun dos nosos. Ata o contrabando da raia entre España e Portugal ten os seus mitos repetidos. Sicilia, Arousa ou a Raia son espazos mitopoiéticos nos que as lendas recreadas repítense e identifican o territorio e a súa idiosincrasia.
O libro Fariña (2015) comeza narrando un episodio que se sitúa na Raia galego-portuguesa. Conta a historia dun contrabandista que pasaba cada día cunha bicicleta e un saco pola fronteira. Cando lle preguntaban os gardas, respondía que só levaba carbón no saco. En realidade, facía contrabando de bicicletas. Con esta historia empecei un libro, A fronteira que nunca existiu, publicado en 2006. No meu caso, o contrabandista pasaba unha bicicleta pola fronteira de Valencia de Alcántara con terra para o seu horto.
O espazo mitopoiético da raia está cheo de lendas repetidas como a da bicicleta: burros mallados por contrabandistas vestidos de gardas civís, para que logo os asnos fuxisen en canto visen á benemérita, en Valverde del Fresno e en Calvos de Randín; casas con dúas portas, unha a cada país, en Soutelinho dá Raia e A Fontañera; divindades que acoden á batalla en axuda dos españois (Virxe de Carrión en Alburquerque) ou dos portugueses (Menino Jesús dá Cartolinha en Miranda do Douro); o último contrabandista, guapo e novo, morto a tiros por un carabinero celoso (Valencia de Alcántara, Fermoselle, Ceclavín e Calvos de Randín).
Coa mitopoiesis da raia, Calabria ou Chicago, ningún humorista faría carreira. Coa mitopoiesis dos narcos arousáns pódense escribir varias edicións do Somos Criminais de Carlos Blanco . A «vija» de Oubiña, o yonkicerdo de Carril, o wáter atrancado con billetes de 5.000 da praza de Ravella, os bocadillos de haxix de Fontecarmoa, a baldosa de Charlín.
Se non fose porque detrás destas anécdotas e sucedidos axexa a violencia, o crime e a destrución, o pintoresquismo do narco arousán comporía un espazo mitopoiético máis cómico que tráxico. De todas as maneiras, estes narcos tan estraños, capaces de escribir a súa biografía e vendela nas festas, facilitaron que lonxe do Salnés se mire á ría con máis curiosidade que temor: non é comparable que che tiren unha bomba en Palermo a que che tiren unha baldosa en Vilanova.