Cedonosa ou o afundimento do mellor chan

Rosa Estévez
rosa estévez REDACCIÓN / LA VOZ

CATOIRA

Unha década despois de que os pechasen unha empresa punteira e «que daba cartos», as naves de Catoira convertéronse nun monumento á crise industrial

19 mares 2019 . Actualizado ás 05:00 h.

Cando sae a pasear, Indalecio González procura que o seu pasos non o leven demasiado preto das vellas naves de Cedonosa. «É moita a pena que se sinte», di. Indalecio non é o único veciño de Catoira que evita achegarse por ese punto da pequena localidade arousá. Dos oitenta e tantos traballadores que estaban en activo cando a factoría de gres botou o cadeado, boa parte deles esquivan a fábrica dos seus recordos sempre que poden. E cando non lles queda outro camiño, evitan mirar demasiado unhas naves devastadas polo abandono, a inactividade, a pillaxe. De non facelo, din, corren o perigo de que os recordos os arroien. Así o confesa Ramón Conde, o home que fai dez anos liderou a resistencia dos traballadores de Cedonosa ao peche dunha planta que «daba beneficios todos vos meses», pero que non foi capaz de sobrevivir nun mar infestado de «tabeiróns das finanzas».

Estamos en 2009. Os traballadores levaban xa longos meses de loita para defender non só os seus postos de traballo, senón o mantemento dun dos buques insignia da industria na beira sur da ría de Arousa. Durante a súa batalla para manter viva a Cerámicas Domínguez do Noroeste S.A., Cedonosa, Ramón Conde repetiu mil veces que a morte da fábrica significaría, tamén, a morte de Catoira. E algo de razón levaba. «En Catoira había polo menos seis bancos; agora hai dous. Había xente, había movemento nos comercios, nos restaurantes... Iso acabouse todo», conta o presidente do comité de empresa, axitando mans e cabeza. Coma se aínda non fose capaz de resignarse de todo ao final elixido pola historia para Cedonosa, unha empresa na que traballaban «pais, fillos, irmáns, matrimonios». Na que o persoal estaba «completamente implicada en todos vos procesos», asumindo como persoais os retos da firma.

Esa comuñón entre traballadores e empresa pode explicar por que Cedonosa chegou a ser o que foi. A fábrica inaugurouse nos anos corenta, cando Eloy Domínguez Veiga, un empresario natural da Guarda, decidiu replicar aquí, en Galicia, os negocios cerámicos que xa tiña en Levante. Durante décadas enteiras, a firma foi crecendo, evolucionando e cultivando éxitos. Un dos maiores foi Ferrogrés, un produto que se elaboraba a base de arxila de gran calidade traballada como só en Catoira sabían facelo. O material resultante, apto para afrontar os rigores de todo tipo de climas, converteuse nunha bandeira que se foi izando en Europa, Australia, Estados Unidos, Xapón ou China , tras ter conquistado o mercado español.

O Ferrogrés «era un produto moi bo, de moi alta calidade, e que se obtiña a moi bo prezo», conta Ramón Conde, que se xacta de que «aínda hoxe non hai quen o poida facer igual que o que facíamos nós». «Moita xente, cando está pensando en facer reformas na casa, pide material ‘do tipo do Ferrogres’», e iso segue provocando nos antigos traballadores de Cedonosa certo orgullo. E certa dor, tamén, porque están convencidos de que o peche da empresa puido evitarse. «Había empresarios interesados en coller esta fábrica», repiten, desexosos de poder reescribir o final dunha historia que comezou a torcerse cando os propietarios da firma decidiron facer un gran investimento nunha nova fábrica en Teruel.

Aquela operación, sumada á crise, puxo a Cedonosa na picota. E con ela, a traballadoras como María Dolores, que levaba desde que era «unha rapaciña» traballando na fábrica. «Fun un venres, e o encargado preguntoume se quería traballar. Díxenlle que si, e o luns xa empecei», lembra ela, ás portas da vella nave. Cando mira ao seu redor, parece estar revivindo outros tempos. Coma se vise as chairas cheas de camións, coma se escoitase aínda o balbordo do persoal cando por fin conseguían formular a cor que estaban a buscar para as laxas de gres. Un material que loce, por exemplo, nas escaleiras de entrada do novo concello de Catoira, que apenas leva uns anos inaugurado. Como é posible, se a fábrica pechou en 2009? «Moita xente, cando se soubo que pechaba, comprou materiais. O Ferrogres era un material que tiña moito encanto, que ata coa choiva parecía que se poñía máis bonito», explica o expresidente do comité de empresa.

Conde, como o resto do persoal de Cedonosa, tivo que refacer a súa vida. «Hai outras empresas que pechan e ti pensas, en fin, mentres me dean o meu... Pero neste caso non. Isto era moito máis que unha empresa, era unha familia». Pero desa clase de sentimentos non entendían quen foron enviados a Catoira a liquidar a fábrica de gres. Os traballadores loitaron contra aqueles homes grises con todas as súas forzas. Primeiro, contra un ERE depredador que non logrou convencer nin á Xunta. Logo, contra unha ameaza de peche que se consumou o 6 de marzo de 2009. Días antes, Conde retratara a cada un dos seus compañeiros no seu posto. «Só puiden mirar esas fotos unha vez», di. E trágase unhas bágoas.