Fraga e Cunqueiro divertíanse en Cambados

José Ramón Alonso de la Torre
J.R. Alonso da torre REDACCIÓN / LA VOZ

CAMBADOS

Non dispoñible

Este mes abriu casa museo do escritor mindoniense tan relacionado co Salnés

31 mares 2019 . Actualizado ás 13:57 h.

Ten guasa que despois de vivir 20 anos en Galicia, teña descuberto a Álvaro Cunqueiro ao virme a vivir a Cáceres. Supoño que ten que ver coa morriña ou talvez me suceda como a eses raparigos cabezotas aos que lles falan tanto do Quixote que se negan a lelo e non o descobren ata que pasan dos 40 e deixan de ser raparigos cabezotas. O caso é que fai un par de veráns, comprei Vos outros feirantes na librería Nobel de Vilagarcía, senteime nunha terraza na Alameda a lelo e sentín o poder arrebatador da literatura, esa sensación que che atrapa, divírteche e, fundamentalmente, provócache ganas de escribir.

Cando acabei o café, funme a casa, senteime no balcón e alí, mirando ao Xiabre, acabei Vos outros feirantes nun par de tardes. Desde entón, Álvaro Cunqueiro engadiuse á miña particular antoloxía de escritores-droga, de literatura estimulante que me xuto en vea cando a abulia e a apatía fan das súas e, tendo que escribir un artigo, si ou si, hei de buscar un excitante, un apoio, un xeito de recuperar o entusiasmo. E aí aparece Cunqueiro: abondan un par de relatos e xa estou sentado fronte ao computador. Ler libros de gastronomía provoca fame, ler contos eróticos provoca desexo, ler a Cunqueiro provoca literatura. Outra cousa é se a fame, o desexo ou as ganas de escribir se sustancian en resultados gratificantes.

Este mes que hoxe acaba, abriu en Mondoñedo a CMAC. Isto de chamar aos museos con iniciais é unha modernidade un pouco boba. Aí está o caso do Centro Cultural de Belem en Lisboa, que se chama CCB. Despois creouse o Centro de Cultura Contemporánea de Barcelona, que se chama CCCB e o último é o CCCCB: Centro de Cultura Contemporánea de Castelo Branco. A ver a quen se lle ocorre o non vai máis e crea un museo con cinco ces.

Así que xa podemos percorrer en Mondoñedo o CMAC, ou sexa, casa Museo Álvaro Cunqueiro, unha visita inescusable na que, supoño, poderanse rastrexar as orixes arousás do escritor mindoniense, por cuxas veas corría sangue do Salnés pois, como é ben sabido, o seu pai, o boticario Joaquín Cunqueiro Montenegro, era natural de Cambados e o seu avó, Carlos Cunqueiro Mariño de Lobera, nacera en Vilagarcía. Ademais, o escritor era primo de Valle-Inclán, con quen emparentaba por parte da súa avoa, Carmen Montenegro, natural de Pobra do Caramiñal.

Incansable divulgador

Esa relación co Salnés, converteuno nun incansable divulgador dos encantos da ría e no maior e máis significado defensor do albariño, participando na súa festa desde a segunda edición en 1954 ata 1975. En Cambados , ademais de probar e xulgar os viños, pronunciaba sempre un agardado discurso no que se esmeraba moito.

Cunqueiro declaraba nunha das súas últimas entrevistas que o albariño era o viño branco máis importante de España. Iso xa era verdade nese tempo, a finais dos 70, cando se embotellaba sen etiqueta e bebíase nas Rías Baixas e pouco máis. Que diría se o vise agora, que cando vou a calquera supermercado en Cáceres teño unha ducia de marcas de albariño para escoller.

Nesa entrevista, Cunqueiro lembraba que na festa maior cambadesa xuntábase cun grupo de amigos moi cordiais como «Castroviejo ou Manolo Fraga Iribarne, que foi xurado varias veces moito antes de ser ministro e mesmo personaxe político e pasabámolo moi ben. É unha das festas máis fermosas do país».

Na miña librería, teño media ducia de libros de Cunqueiro con marca páxinas sinalando textos que me interesan e estimulan. Entre eses libros, hai un moi singular que recolle dous discursos sobre don Álvaro pronunciados por don Manuel, ou sexa, Fraga, o 3 de abril de 1991 en Barcelona e o 17 de maio dese mesmo ano en Mondoñedo. En 1991, o Día das Letras Galegas estivo dedicado a Cunqueiro e ese ano, en agosto, un 13 e martes, á hora taurina das cinco da tarde e con máis medo que un toureiro, quedara eu no seu chalé de Perbes co presidente Fraga para falar de libros na súa biblioteca persoal.

Puntual nun Golf negro

Don Manuel chegou puntual nun Golf negro tras xogar a partida de dominou de cada tarde de vacación co seu amigo Carlos Pardo. Ofreceume un asento baixiño e el ocupou un butacón alto de coiro, dominando a situación. Ofreceume augardente ou coñac, bebidas que xamais probo, pero, temendo facerlle un feo, aceptei unha copa de cana. Tamén me sacou un prato de amendoados. Empezou a falar e non parou, confesoume que non lía poesías nin novelas, senón libros de proveito e sobráronme cinco minutos do tempo concedido.

Ao acabar, rifoume por non ter probado o augardente nin os amendoados, así que obedecín e comín e bebín atragantándome. Ao irme, regaloume os seus discursos sobre Cunqueiro e antes de escribir esta Ruela do Vento, linos por primeira vez. Están ben. A Fraga non se lle entendía case nada, pero ás veces dicía cousas interesantes.