Antes de que existisen As Pistas, as familias novas vivían detrás do concello
30 sep 2019 . Actualizado ás 23:10 h.A miña primeira vivenda en Vilagarcía estaba nos Duráns, ao final dunha corredoira. Talvez non fose un lugar elegante e as vistas eran horribles, pero a min gustábame saír da casa cedo e aspirar por aquela corredoira un cheiro acedo a terra húmida que descoñecía e facíame sentir un ser privilexiado que vivía nun paraíso.
En fin, cousas da idade, porque, en realidade, eu vivía naquel edificio porque fora vítima dun timo. Cóntolles: servidor era moi novo e acababa de chegar a Vilagarcía. Ao pouco de descender do tren e ocupar un cuarto na pensión Cortegada, entrara na primeira inmobiliaria que vin e alugara o primeiro piso que me ensinaron.
Para que entendan o timo, direilles que o piso era todo interior, que a calefacción non funcionaba, que me cobraban de alugueiro a metade do soldo (todos os pisos que aluguei anos despois, sempre no centro da cidade, fronte ao ISM ou xunto á igrexa, foron máis baratos) e, para rematar, como o edificio non tiña cédula de habitabilidade, desde Porto non nos podían traer bombonas de butano a casa, aínda que, facéndonos un favor, deixábannolas na porta e baixabamos a por elas.
Como era novo e optimista, enseguida esquecinme das carencias e inventeime uns encantos forzados que me desen consolo. Por exemplo, aquel cheiro acedo da corredoira. Por exemplo, que cando me asomaba á fiestra do salón, vía soamente o patio traseiro dunha casa e a un señor que cortaba troncos cunha machada, imaxe que me parecía o colmo da ruralidad campestre. Por exemplo, que ao final da corredoira había unha tenda atendida por unha señora chamada Sita, onde podía comprar case de todo, incluídas unhas cabezas de porco xigantes e salgadas que non vira nunca.
Así que entre a corredoira, o leñador e o colmado de Sita, fabriqueime un universo mítico chamado Os Duráns, que transcendía a categoría de barrio humilde para converterse en paraíso ecléctico: metade rural, metade urbano. Para completar o edén inventado, un día decateime de que aquel leñador que vía desde a fiestra do salón non era outro que o Alcalde de Vilagarcía, José Recuna Villaverde. E ao día seguinte, cando ía traballar, cruceime cunha señora moi estraña que levaba unha folla xigante de verza tapándolle a cara. Pregunteille se necesitaba axuda e explicoume que non, que con aquela col lle abondaba para ter todo solucionado. Debín de pór cara de estrañeza porque a boa muller se sentiu obrigada a aclararme a razón do seu estraño abelorio: «Non, non o levo por decoración, lévoo polo mal de ollo».
Creo que ese día cheguei ao clímax: vivía nunha cidade con alcalde leñador, señoras con coles máxicas na cara paseando polas corredoiras e tenderas que despachaban na tenda da esquina cabezas de porco salgadas. Comprenderán que con tanta novidade e con 24 anos, Os Duráns eran para min bastante máis que un barrio, eran unha aventura, un xeito de ir descubrindo Galicia en didácticas leccións. É máis, cando agora leo a Carlos Casares, a Álvaro Cunqueiro ou a Ramón Otero Pedrayo (curiosamente, ese era o nome da miña rúa nos Duráns), sinto coma se trasladáseme ao meu primeiro barrio vilagarcián.
É curioso que as miñas lecturas de autores galegos estando en Galicia fosen moi esporádicas ou case obrigadas mentres que agora, a 700 quilómetros, leo case todos os días algunhas páxinas dos meus autores favoritos en galego e paréceme volver sentir o perfume da corredoira, a voz de Sita despachándome feixes de grelos, os golpes secos e sincronizados da machada de José Recuna.
Os Duráns foi o primeiro barrio de clase media de Vilagarcía. Antes de que existisen As Pistas, onde nos 90 fóronse vivir as familias novas, nos Duráns levantáronse pisos sen un criterio urbanístico depurado. Parecía un barrio nado daquel xeito, onde había pisos como o meu, habitados sen licenza.
Os Duráns tiña a graza de que, sendo plenamente cidade, limitaba co rural estrito e parecía que vivías nunha zona de transición: ao saír da casa, ben podías meterche na intensidade urbana, ben podías dirixirche cara ao lado contrario e perderche polos camiños que ían cara a Marxión ou cara ás vías do tren e as aldeas máis características de Vilagarcía: A Torre, Trabanca Badiña, etcétera.
Cando me achego agora polo barrio que me acolleu, gústanme tanto as reformas que se fixeron e como se humanizaron a rúas e mellorado a accesibilidade, que non boto de menos o barrio que foi. Entras nos Duráns por beirarrúas de tres metros, sen barreiras arquitectónicas molestas, con maceteros ornamentais e outras obras fundamentais que non ven, pero nótanse: melloras da rede de rede de sumidoiros e auga potable.
Ás veces boto de menos o cheiro a terra húmida, o ruído da machada de Recuna ou a tenda de Sita sempre aberta, pero o espírito de barrio permanece e lémbrame o encanto daqueles anos 80 en que Vilagarcía empezou a facerse unha cidade moderna.