De Liang Shan Po a Primeira División

José Ramón Alonso de la Torre
J.R. Alonso da torre REDACCIÓN / LA VOZ

AROUSA

MARTINA MISER

O club de xadrez fundado no IES Bouza Brey acaba de ascender á División de Honra

16 sep 2019 . Actualizado ás 21:40 h.

Levo desde o mes de abril facendo birlos para presentar unha novela. Percorro cidades e pobos, feiras do libro e semanas culturais e en todos os sitios conto a mesma historia sobre a xénese da novela: en 1981, aprobo unhas oposicións, podo escoller o destino de España que queira, collo un libro do meu pai, vexo unhas fotos dunha cidade descoñecida chamada Vilagarcía de Arousa, quedo fascinado polo seu peirao de ferro, o seu balneario de madeira, a súa praia da Concha e os seus palacetes con lago e decido irme a ese lugar como profesor de Lingua española.

Supoño que ninguén escolle un destino fixándose nas fotos dun libro titulado «Marabillas de España», pero enténdanme: tiña 23 anos, quería coñecer mundo, pero aínda non había Erasmus e o máis exótico para un estremeño era un lugar con mar, marisco, verdor perenne, veráns fresquitos e onde se falaba unha lingua distinta.

Nos meus birlos literarios, tamén conto que, ao chegar a Vilagarcía, leveime unha pequena decepción porque non había peirao de ferro nin balneario de madeira e a praia da Concha desaparecía ao subir a marea. Pero son de natureza optimista e aquelas desilusións se evaporaron en canto comín un filete de tenreira galega nunha casa de comidas chamada Carballiñés.

Instalado en Vilagarcía, as emocións do primeiro traballo, dos alumnos e da preparación das clases borraron dunha plumada calquera problema e dispúxenme a ser feliz. E funo naquel instituto que non tiña nome. Simplemente denominábase como o lugar onde estaba situado: Fontecarmoa.

Nel, impartíase Formación Profesional naqueles anos en que a FP era a irmá pobre do ensino. Pero o ambiente encantábame: había moi boa relación entre os alumnos e os profesores e, aínda que o claustro, como case toda naquela época, estaba moi politizado, ou mellor, moi ideologizado, nun abano que ía do centro esquerda á extrema esquerda, a verdade é que aquela tensión enchía de intensidade o día a día e o Instituto de Fontecarmoa foi unha inesquecible aprendizaxe.

Ao pouco de empezar as clases, souben que, en Vilagarcía, o meu instituto era coñecido como Liang Shan Po, tomando aquel sobrenome dunha serie televisiva xaponesa de moda protagonizada por personaxes desalmados. Creo que o apelativo era máis clasista que real. Sen dúbida, en Fontecarmoa non había ricos nin abundaban os fillos das mellores familias da cidade, senón que viñan estudantes de toda a ría co afán de formarse nunha profesión técnica ou administrativa. O exterior do instituto parecía unha estación de autobuses de onde partían pola mañá e pola tarde autobuses con estudantes cara ao Grove, cara aos pobos do interior do Salnés, cara a Cesures e cara ao porto de Vilanova, onde collían a motora da Illa. Había incluso un par de estudantes de secretariado que chegaban cada mañá naquel precioso barco verde que facía a travesía de Rianxo a Vilagarcía. É dicir, eran mozos e mozas das aldeas, pero o ambiente era moi san, nada semellante a Liang Shan Po, salvo algunhas excepcións que agora lles conto.

Unha mañá, Lito, correspondente do Correo Galego, publicou unha información no seu xornal sobre a venda de bocadillos recheos de haxix, ademais de queixo e chourizo, nos arredores do noso instituto. Indignámonos, chamamos ao director do diario compostelán, esiximos unha rectificación e fixéronnos caso: rectificaron e o pobre Lito fixo algunhas reportaxes sobre os encantos do noso instituto-paraíso. Pero o paso dos anos deulle a razón: no libro Fariña, Nacho Carretero escribe, efectivamente, sobre os bocadillos de haxix que se vendían ás portas do instituto. Tamén tivemos que expulsar unhas semanas a uns alumnos que traficaban con Winston de batea.

No instituto de Fontecarmoa, encargábame das actividades extra escolares e organizaba excursións culturais para coñecer museos, castros e espazos naturais de Galicia. Anos despois, quedei cuns mozos en Santiago para escribir unha reportaxe sobre como saíran da heroína grazas a Proxecto Home. Ao chegar á cita, saudáronme cun «Ola, profe» que me deixou pampo. «Fomos os teus alumnos. Acórdasche daquelas excursións que organizabas? Pois algún iamos nelas e traficábamos con coca nos asentos traseiros do bus, pero os profes nin sabiades que era a coca», me noquearon.

A situación actual

Cando fago birlos polas feiras do libro, conto estas historias, explico como me marcaron e provocaron que escribise unha novela. Ao acabar de falar, o público sempre me pregunta pola situación actual do Instituto Liang Shan Po e eu, emocionado, cóntolles que aqueles profesores tan ideologizados non deixaron nunca de esforzarse por mellorar o instituto: fundaron revistas escolares, grupos de teatro, clubs de xadrez , de lectura, de deportes e hoxe, o IES Fermín Bouza Brey ten un enorme prestixio, conta con ciclos punteiros tanto industriais como de baloncesto ao que acoden Aíto García Reneses ou Xavi Pascual e o club de xadrez que alí naceu, chamado precisamente Fontecarmoa, con máis de 200 xogadores federados, é campión de España sub 18 e acaba de subir á máis alta categoría nacional deste deporte.

En Fontecarmoa non había ricos e o claustro de profesores estaba moi ideologizado

«Naquelas excursións traficábamos con coca nos asentos traseiros do bus»